In plaats van gewekt te willen worden door een luid rinkelende of zoemende wekker vind ik het prettiger om met een goede radiozender het ontwaken op een plezieriger wijze te laten verlopen.
advertentie
Dat deed ik vele jaren geleden met Ontbijtradio op NPO Radio 2, maar na het vertrek van Bert Kranenbarg was de lol er al snel af. Er volgde een nieuw format dat gekenmerkt werd door haast, geschreeuw en akelige muziek.
Het werd NPO Radio 1, maar toen Rob Trip naar het Journaal verhuisde, gaf ik de moed opnieuw snel op.
Het werd NPO Radio 5, met een hoog kneuterig gehalte, maar die zender werd op de schop gegooid en verdween uit de ether.
Toch weer terug naar Radio 1. Maar, sinds ze daar steeds ‘Het nieuws van alle kanten!’ roepen en het tegendeel laten horen, besloot ik opnieuw de sterk gekleurde nieuwszender te laten voor wat het is.
Het werd NPO Radio 4. Maar ook daar werd mij te vaak verteld hoe ik over bepaalde dingen – die volledig los staan van klassieke muziek – zou moeten denken en, net zoals Radio 5, kwam het niveau dikwijls niet veel hoger dan – ik maak daarbij dankbaar gebruik van een uitspraak van een medeliefhebber van goede klassieke muziek – ‘Kleutertje Luister!’ En dan zwijg ik nog over de vele reclame, waarin we – soms wekenlang – door een Nederlands wonderkind, die de ‘r’ niet fatsoenlijk kan uitspreken, wojden gevraagd haar briljante cd te kopen.
Over de grens
Het werd tijd om over de grens te gaan luisteren.
Daarbij zou ik graag zijn overgegaan naar BBC Radio 3. Een betere radiozender met klassieke muziek hoorde ik nimmer. Er gaat geen week voorbij, of men verrast mij met muziek die ik nooit hoorde. Al die opnames worden direct opgezocht in de wereld van de digitale muziekservices en toegevoegd aan de playlist met favorieten.
BBC Radio 3 is niet alleen een kei van een zender, met uitstekende presentatie en zeer brede muziekkeuze, het is ook een gratis opleiding voor de muziekliefhebber. Wat heb ik veel muzikale ervaring aan die zender te danken en – jazeker! – het orgel krijgt regelmatig aandacht. Kijk niet gek op wanneer u al om half acht ’s ochtends wordt verblijd met Hymne au soleil van Louis Vierne door ‘Eulivjee Lèhtrie et Notre-Dame Pèris’.
Opgelost dus?
Nee, want de Britten staan een uur later op dan wij, dus draaien voor half acht vrijwel alleen continu muziek in de vorm van een opgenomen concert en als dat net een componist is die je niet ligt, dan drukt dat de pret. Daarbij is het gewoon aangenaam en handig om soms een stem te horen die vertelt wat je hebt beluisterd en wat het laatste nieuws is. Na half acht is BBC Radio 3 genieten, maar dat is te laat.
BR
Gelukkig vond ik mijn heil – inmiddels via digitale radio – bij de Bayerische Rundfunk. Om half zeven is de presentator of presentatrice al aanwezig en zowel op cultureel gebied en qua wereldnieuws houdt men de luisteraar op de hoogte. Regelmatig wordt de restauratie of (her)ingebruikname van een orgel (uitgebreid) voor het voetlicht gebracht. De ene presentator is de andere niet en al te jong spul voor de microfoon blijft in dit genre een ongelukkige keuze, maar deze overstap leek een succes te worden.
Leek, want, als het om de muziekkeuze gaat, zijn onze Oosterburen bepaald beperkter dan de Britten. Enig chauvinisme is hen niet vreemd, dus passeren vooral Duitsers de revue. En dan in het bijzonder de jongens uit de periode van het classisisme en de vroege romantiek. En, zonder de liefhebber te willen kwetsen, ik moet u melden dat die muziek niet aan mij is besteed.
Muziek van een vijfjarige
We mogen over Mozart geen kwaad woord zeggen, maar ik begrijp maar al te goed dat de beroemde Canadese pianist Glenn Gould ooit zei: ‘Hij heeft vooral muziek van een vijfjarige gecomponeerd.’ Hij zei het nog sterker: ‘Hij is wat mij betreft eerder te laat dan te vroeg gestorven.’
Dat is krasse taal en doet geen recht aan de kwaliteiten van het wonderkind, maar ik begrijp wat Gould bedoelt. Die hiep-hiep-hoera versjes waarin een grote mate van voorspelbaarheid kenmerkend is, in een opeenstapeling van muzikale zinnetjes die altijd en alleen naar een afsluitende triller lijken te leiden. Zijn Requiem is fraai, maar het is de vraag wat de bijdrage van Mozart zelf is geweest.
En Haydn, Van Beethoven en Schubert hebben met graagte van die stijl gebruik gemaakt. Wie ben ik dat ik deze groten mag bekritiseren, maar het doet mijn muzikale gezondheid geen goed. En – ook WDR 3 valt in die herhaling – je wordt er zo’n beetje mee doodgegooid.
Neem dan een voorbeeld aan de Britten die – ook zij weten wat chauvinisme is – in ieder geval putten uit de veel te onbekende, maar o zo geweldige bron aan (Britse) laatromantische en – voor de leek behapbare – eigentijdse muziek. Waarom hoor ik bij ons en anderen zo weinig van Holst, Delius, Ireland, Elgar, Vaughan Williams, Howells en al die Franse giganten van de twintigste eeuw?
En zo kwam ook aan het avontuur BR Klassik een einde.
Geen succes
Andere pogingen faalden eveneens. Zelfs ontwaken met een zender die uitsluitend Gregoriaanse zang laat horen, bleek geen succes. Die muziek is zo rustgevend dat je een uur te laat uit je bed stapt.
Toen vanmorgen de slaapkamer opnieuw werd gevuld met Wolfgang Amadeus, zowel bij de Duitsers, de Belgen en zelfs bij de Britten die de muziek van Meuzâht vaker met rust laten, zette ik moedeloos de zojuist genoemde playlist maar aan en was er daar direct een pareltje van Engelse bodem en – nee! – het was geen orgelmuziek.
Maar, als je dan zo ligt te luisteren en te genieten, weet je op een gegeven moment niet of het kwart voor, of kwart over zeven is en ben je bijkans geneigd die akelige zoemer van de wekkerradio toch maar weer in te gaan zetten.
Wakker
Daarom: ‘Helpt u mij alstublieft!’
Hebt u nog een tip voor iemand die graag met goede muziek en fatsoenlijke presentatie wil wakker worden. Is er in de gegoede kringen der Orgelnieuws-vrienden niet iemand die in plaats van een streaming orgelmarathon een fatsoenlijk online radioprogramma met klassieke muziek kan presenteren? Zo tussen half zeven en half acht? Langer hoeft niet. Daarna kan Londen gewoon aan.
Het zou me veel waard zijn.
Ik lig er – dat mag u best weten – wakker van.
Bert Rebergen (*1969) is ruim dertig jaar actief in het onderwijs en treedt op als spreker en verhalenverteller. Orgelmuziek mag zich in zijn belangstelling verheugen. Dit als luisteraar en als bespeler van menig instrument. Hij schrijft sinds 2006 voor ORGELNIEUWS als columnist en recensent.
Ik kan me wel enigermate verplaatsen in het probleem van de auteur, maar heb mij wel geërgerd aan de buitengewoon simplistische manier waarop hij Wolfgang Amadeus Mozart ‘wegzet’. Als waardevol werk weet hij alleen het Requiem te noemen, dat dan ook nog voor een deel niet van Mozart is. Stuitend! Ik raad Bert Rebergen aan zich eens echt in de werken van Mozart te verdiepen. Er niet van houden mag natuurlijk, maar ze afdoen als ‘hiep hiep hoera-versjes’ slaat nergens op.
Bert Rebergens betoog kan ik heel goed begrijpen. Zelf heb ik al vele jaren de (‘slechte’) radio- en tv-zenders afgezworen. Teveel loze klanken, en weinig werkelijk boeiende muziek. Uitzonderingen, zoals bv. de Concertzender en de VPRO graag daar gelaten.
Aan muziek gaat altijd stilte vooraf. Of dat nu de geheven baton van de dirigent is om te beginnen, of dat het zo stil mogelijk is binnenshuis of buiten. Sterker: Stilte is de grond van alle muziek. Zonder leeg notenpapier geen compositie of lied. Zonder stilte geen muziek. Zo is er dus niets tegen stilte; er kan alles tegen zijn, als de stilte consumptief wordt verbroken. Werkelijk niemand gun ik het coronavirus, maar het ‘voordeel’ ervan was de rust in de straten een verademing. Daar moet een pandemie niet nodig voor hoeven zijn helaas. Inslapen en ontwaken met als enige achtergrond: de radio- rn tv-knop uit, is nog altijd een sterk en positief medicijn, dat maar al te graag in de vuilnisbak wordt gehouden. Angst voor en weerzin tegen ‘stilte’ is namelijk abnormaal. Maar nuchter gesteld, zonder filosofisch of mystiek (‘John Cage-achtig’) te willen zijn, kan ik maar één conclusie trekken:
Stilte is uiterst heilzaam en inspirerend fenomeen tot het maken en spelen van veel goede muziek. En … het is gratis!