Afgelopen februari vierde Haite van der Schaaf zijn tachtigste verjaardag. Okke Dijkhuizen, bekend van vele radio- en cd-opnames, wilde de jarige verrassen met een cd. Hij koos voor twee radio-opnames die hij met Van der Schaaf maakte in de Oude Kerk te Amsterdam. Daarbij bespeelde Van der Schaaf het kleine orgel met repertoire dat hem na aan het hart ligt.
advertentie
Haite van der Schaaf verwierf na 1945 naam als pleitbezorger van renaissance- en barokke orgelmuziek. Voor de NCRV en AVRO redigeerde hij radioseries waaraan bekende organisten meewerkten. Hij werkte twintig jaar lang mee aan de befaamde Toer-in-orgeltochten in Noord-Holland. Al vanaf de jaren zestig hield hij zich bezig met orgelmuziek uit Polen, hetgeen resulteerde in een radioserie voor de EO in 1992, waarvan een deel later op cd verscheen.
Vijf van de negen werken die Van der Schaaf op deze cd speelt zijn van Jan Pieterzoon Sweelinck. Voorts zijn er korte werken van de Pool Drusinski, de Belg Scronx, de Fransman Roberday en de Engelsman Blow te beluisteren. Het is frappant hoe goed deze werken stuk voor stuk tot hun recht komen op dit orgel. Anders gezegd: het is goed merkbaar dat zowel de compositiestijl als de orgelbouwstijl tot in de zeventiende eeuw internationaal van karakter zijn.
De keuze van het kleine orgel in de Oude Kerk is daarmee voltreffer. Dit orgel werd in 1964/65 door de firma Ahrend & Brunzema gebouwd in de oude kas van Hans Wolff Schonat (1658). De orgelmakers sloten nauw aan bij de oorspronkelijke opzet – in die tijd allerminst vanzelfsprekend. Vandaag de dag dwingt het orgel nog steeds respect af door de trefzekere bouwwijze, de zangerigheid van de lagere registers en de heldere openheid van de vulstemmen. Het straalt een tijdloosheid en soevereiniteit uit die je maar zelden aantreft. Dit orgel verdient dan ook zonder meer een ereplaats op de lijst van jonge monumenten. Het is te hopen dat het Ahrend & Brunzema-orgel gespaard blijft voor huidige modeverschijnselen zoals ‘optimalisatie’ en ‘retouchering’, waaraan inmiddels heel wat orgels uit die periode ten prooi zijn gevallen.
Een aardige bijkomstigheid van deze cd is, dat tussen de beide opnamedata (2000 en 2002) het kleine orgel van de Oude Kerk omgestemd is in de middentoonstemming. Dat geeft deze cd een educatieve waarde. De eerste vier tracks (Sweelinck) klinken in de gelijkzwevende stemming. Dankzij de inspirerende orgelklank is het gemis van een oude stemming niet eens zo groot. Dat komt pas na het beluisteren van de overige tracks. Want daarin is goed te horen hoe de stemming bijdraagt aan een optimale klankbeleving.
In het spel van Haite van der Schaaf is de liefde voor deze muziek en deze orgelklank mooi waar te nemen. In alle nuchterheid moeten we echter ook constateren dat de ontwikkelingen in de uitvoeringspraktijk verder zijn gegaan. In die zin is de speelwijze van Van der Schaaf gedateerd. Maar de interpretaties van nu zullen ooit ook gedateerd zijn. Musiceren is immers een continu proces. In dat opzicht verdient de naam van Haite van der Schaaf het met ere te worden genoemd.
In het keurig verzorgde booklet is informatie te vinden over het orgel, over Jan Pieterzoon Sweelinck en over Haite van der Schaaf. Enkele sfeervolle foto’s verluchten het geheel.
Okke Dijkhuizen heeft een fraai portret gemaakt van en voor Haite van der Schaaf. Een prachtig cadeau!
Muzikale interpretatie * * * *
Programmakeuze * * * *
Keuze van het instrument * * * * *
Kwaliteit van de opname * * * *
Informatie in het boeklet * * * * *
Grafische vormgeving (cd en boekje) * * *
Amsterdam Oude Kerk
Haite van der Schaaf, kleine orgel
Opnamen gemaakt in 2000 en 2002, nu verschenen als vriendengeschenk t.g.v. zijn tachtigste verjaardag.
Toccata in c (Sweelinck); Ick voer al over Rijn (Sweelinck); Christe qui lux est et dies (Sweelinck); Hexachord Fantasia (Sweelinck); Resonet in Laudibus (Drusinski); Echo in F (Scronx); Caprice in g (Roberday); Verse in C (Blow); Capriccio in a (Sweelinck).
CD HS1 , € 9,95, Speelduur 43’46” minuten, booklet: 12 pagina’s (NL)
