In memoriam Hans Kriek: orgeladviseur, publicist, kerk- en schoolmusicus

Op zaterdag 2 januari 2021 overleed op 86-jarige leeftijd orgeladviseur, publicist, kerk- en schoolmusicus Hans Kriek.

Text Example

advertentie



Hans Kriek werd op 4 juni 1934 in Amsterdam geboren. Daar werd ook de kiem gelegd voor zijn interesse voor kerkmuziek en orgelbouw, onder meer beïnvloed door het werk van kerkmusicus Frits Mehrtens. Beroepsmatig was Kriek in Amsterdam actief in het onderwijs. 

Hij vestigde zich later in Didam en werd muziekdocent aan de Streekopleiding voor Kleuterleidsters in Arnhem. Daarnaast bleef hij actief in de orgelwereld, als organist / kerkmusicus, adviseur en publicist. Ook doceerde hij aan de opleiding kerkmuziek van de Nederlandse Hervormde Kerk.

Organum Novum

In 1964 schreef hij samen met Herman S.J. Zandt het boek Organum Novum waarin de auteurs een overzicht geven van de Orgelbeweging in Nederland tussen 1945 tot 1964. In 1981 gaf Kriek daar zelfstandig een vervolg aan met Organum Novum Revividum, waarin de periode tot 1980 wordt beschreven. Beide publicaties zijn nog altijd veel geciteerde bronnen als het gaat over ‘neobarokke’ orgelbouw in Nederland.

Begin jaren zeventig maakte hij deel uit van de redactie van Het Orgel, het verenigingsorgaan van de Nederlandse Organisten Vereniging. Eind jaren zeventig en begin jaren tachtig was hij een van de vaste medewerkers van orgeltijdschrift de Mixtuur.

Orgelbouw

Hans Kriek schreef niet alleen over orgelbouw, hij bracht het ook in praktijk. Het vak had hij onder meer afgekeken in de werkplaats van Van Vulpen in Utrecht, waar hij een tijdje had ‘meegelopen’. Al dan niet in samenwerking met anderen bouwde hij enkele kleinere orgels of begeleidde hij overplaatsing van orgels. In zijn huis in Didam had hij zelf het door hem in 1980 aangekochte, voormalige Eule-huisorgel van Helmut Walcha geplaatst.

Scherpe pen

Hans Kriek was kritisch en had een scherpe pen, die hij lardeerde met een zekere mate van cynisme maar vooral ook humor. Zo liet hij zich in 1972 onder het pseudoniem van Fabeltjeskrant-personage Bor de Wolf in Het Orgel nogal kritisch uit over de plaatsing van het Walcker-orgel in de Martinikerk in Doesburg. ‘Het zou me een genoegen zijn geweest, als deze Walckerkoe verdwenen was naar het buitenste buitenbos en met al haar dieren, die de euvele moed hebben gehad om de prachtige ‘kathedraal’ van Doesburg te bederven met een in deze omgeving stijlvreemd fabrieksprodukt uit het begin van deze eeuw …’ 

Ook nam hij vaak op stevige wijze stelling en ondernam hij actie als vermeende onwaarheden in de orgelwereld werden gepubliceerd. Vanaf 1979 diende hij meerdere malen met succes een klacht in bij de Reclame Code Commissie over de wijze waarop een Edese fabrikant van elektronische orgels (door Kriek steevast elektroniums genoemd) zich in advertenties aanprees als speler op het front van de ‘echte’ orgelbouw.

Orgeladviseur

Als adviseur was hij bij diverse projecten betrokken, zowel nieuwbouw als overplaatsing en restauratie. Wanneer een elektronisch orgel zich, vaak om budgettaire redenen, als alternatief aandiende, bleef hij zoeken naar en werken aan haalbare mogelijkheden voor een pijporgel.

Zoals de door hem beschreven neobarok zich in de loop der jaren van haar scherpe kantjes ontdeed, zo ontwikkelde ook Hans Kriek zich. Hij was betrokken bij de plaatsing van Engelse orgels in Nederland. Vanaf 2000 dienden zich ook projecten aan die Organum Novum (Redivivum) of een vervolg daarvan ongetwijfeld niet hadden gehaald.

Zo was Kriek adviseur bij de bouw van het Kaat & Tijhuis-orgel (2005) in De Hofstad te Apeldoorn en had hij een adviserende rol bij de totstandkoming van het uitgesproken Frans-romantische Adema-orgel in de Hervormde Kerk te Scherpenzeel (2008). Bij de oplevering van laatstgenoemde instrument merkte hij op dat zelfs hij niet had kunnen vermoeden dat hij zich ooit positief zou uitlaten over overblazende fluiten en strijkers.

Bevlogen

Ook als kerkmusicus was hij bevlogen. Hij was op meerdere plaatsen actief. Zijn ervaringen en visie noteerde op scherpzinnige, diepzinnige en cynisch humoristisch wijze in 2005 in het boekje De kerk in de uitverkoop. Gedachten over liturgie en kerkmuziek, waarin hij de uitholling daarvan aan de kaak stelt. ‘Omdat kwaliteit (in de kerk) vanwege Gods aanwezigheid geboden is, kan de muziek niet van een soort met een beperkte houdbaarheidsdatum zijn’.

Uitvaart

Hans Kriek wordt zaterdag 9 januari in besloten kring begraven. De dienst van Woord en Gebed vindt plaats in de Protestantse Kerk te Rozendaal is vanaf 13.30 uur te volgen via kerkdienstgemist.nl.