COLUMN RE: gister [ 6 ]

In de  column ‘RE: gister’ deelt organist, componist, cantorijlid en journalist Peter Sneep op in zijn ervaringen vanaf de orgelbank (en soms de pianokruk). De wederwaardigheden van de afgelopen zondag van de begeleider in drie Amersfoortse kerken zullen dan ook het onderwerp zijn van deze column. Als het even kan wekelijks op maandag. Deel – Oud en jong.

advertentie

De ochtenddienst begon gisteren met een ontmoeting met een jong gemeentelid. Stijn komt naar me toe samen met zijn ouders. ‘Hij heeft een vraag’, zegt zijn moeder. Stijn is kleuter en al jaren orgelliefhebber. Als peuter van twee was hij al na elke dienst bij het orgel te vinden. Zijn verzoek: Wil je Langzaldieleven spelen? Want ik ben jarig.’ Hoe oud? ‘Vijf.’

Ik ben hem graag ter wille, maar ook weer niet. Eigenlijk vind ik een kerkdienst niet de plek voor zulke dingen. In de dienst aarzel ik. Na de preek zingen we twee verzen uit oud Liedboek 476 (Eeuwig Woord, wij willen U bezingen) en die melodie begint een beetje als Langzaldieleven. Maar op het moment dat we dat zingen, zit Stijn in de Bijbelklas in een van de zalen onder de kerk. Dat wordt ‘m dus niet.

Op avondmaalszondagen is er altijd een extra kerkdienst. Die vindt niet plaats in De Kandelaar, maar in bejaardenhuis Nijenstede, driehonderd meter verderop. In Nijenstede wonen heel wat vrijgemaakten. Zoveel zelfs, dat het de moeite loont om voor hen een aparte dienst te houden. Het bejaardenhuis heeft sinds de bouw in 1962 een eigen hervormd kerkje, de Andreaskapel. Daar is elke ochtend een protestantse dienst en vijf keer per jaar dus het vrijgemaakte avondmaal. Die avondmaalsdienst vindt geheel aan de avondmaalstafel plaats, zodat de bezoekers, die bijna allemaal slecht ter been zijn, zich niet hoeven te verplaatsen.

Ik herinner me het eerste Nijenstede-avondmaal in 1992. Dominee Meindert Sliggers, de toenmalige predikant van De Kandelaar, preekte over de genezing van de verlamde. Hij begon zijn preek gedurfd met de woorden: Dat zou u ook wel willen, hè? Dat Jezus hier binnenkomt en zegt: ga maar staan en loop!’ Elke keer als ik de Andreaskapel binnenkom en de keurig geparkeerde rollators, scootmobiels en rolstoelen zie, moet ik aan Sliggers’ preek denken.

Vroeger was de Andreaskapel slechts met een gang verbonden aan het bejaardenhuis. Binnen, achterin op een galerij, stond een unitorgel van Fonteijn & Gaal. Rond de eeuwwisseling is de kapel afgebroken om plaats te maken voor nieuwbouw van het bejaardenhuis. Nu beslaat de Andreaskapel de onderste etage van de nieuwbouw, met daarbovenop vijf verdiepingen met appartementen.

Het unitorgel is niet teruggekeerd in de nieuwe kapel. Er staat nu een nuchter orgeltje van Fama & Raadgever, twee klavieren, aangehangen pedaal, alle elf registers gedeeld. De vaste vloerbedekking, de beklede stoelen en het zorgen niet echt voor een muzikaal klimaat.

In De Kandelaar kon ik gisterochtend toe met ultrakorte voorspelen, want er is een beamer. Maar voorspelen zijn er niet alleen voor tempo, toonhoogte en sfeer. Er is nog een belangrijk aspect, als er tenminste geen beamer is: tijdens het voorspel moet de organist de kerkgangers de gelegenheid geven het opgegeven lied op te zoeken. In Nijenstede was dat altijd een probleem, want de kerkgangers hebben niet meer zulke goede oren. Ik had de gewoonte ontwikkeld om door te spelen tot ik geen nummers meer hoorde roepen. ‘Zei hij Psalm 138?’ ‘Nee 87’. ‘Ik heb per ongeluk gezang 138 opgezocht.’ ‘Ik snap er helemaal niets meer van’. ‘Welk vers?’ ‘Vier’. ‘Nee!! Drie.’ ‘Kunt u het nog een keer zeggen, dominee?’ ‘O, 139!’

Dat probleem is nu opgelost, want met ingang van deze zondag krijgt iedereen een blad met daarop in grote letters de te zingen liederen. Handig, maar jammer genoeg horen de hilarische converstaties tijdens de voorspelen nu tot het verleden.

Er dient zich meteen wel een ander probleem aan. De dienst zou om half vier beginnen, maar als ik tien minuten voor die tijd aankom, blijkt de kapel bezet. ‘Er is een avondmaalsdienst van de Joriskerk aan de gang’, vertelt een diaken die voor de toegangsdeuren de wacht houdt om de dienst binnen niet te verstoren. De vrijgemaakte avondmaalsgangers – zeven bewoners van Nijenstede, een paar begeleiders, vier kerkenraadsleden, twee jonge meiden uit De Kandelaar, dominee Hans de Wolf en de organist – wachten in de koffieruimte naast de kapel. Daar kunnen ze via de luidsprekers de dienst volgen. Zo horen ze dat de Joriskerkers met pianobegeleiding Psalm 98 en Psalm 22 zingen en luisteren ze naar het gebed van de dominee.

‘Volgende keer moeten we het maar samendoen’, zegt de protestantse Jorisdominee Willem Jan Dekker vrolijk als hij de koffiekamer binnenkomt. Hij ontvangt instemmend gemompel van de zeventien vrijgemaakten. Die beginnen ruim twintig minuten te laat hun dienst, maar niemand moppert. Ik heb ondertussen bijgepraat met mevrouw Dee, ons oudste gemeentelid. Ze is afgelopen week 104 geworden. Ze is een beetje doof, maar met haar rollator loopt ze als een jonge meid.

Ik zou z’n verzoek vergeten zijn, als Stijn na de ochtenddienst niet naast me op de orgelbank was geklommen en geduldig afwacht tot ik ben uitgeïmproviseerd over ‘Schmücke dich, o liebe Seele’. Dat prachtige lied speel ik altijd ergens in een avondmaalsdienst, ook al zingen we het nooit. Stijns moeder staat al met haar mobiele telefoon in de aanslag om een filmpje te maken van het verjaardagslied. ‘Moet ik het hard spelen, of zacht?’, vraag ik Stijn. ‘Doe maar zacht’, zegt hij tot mijn verbazing. ‘Als je hard speelt, word ik doof.’

Peter Sneep (•1962) is organist van drie vrijgemaakt-gereformeerde kerken in Amersfoort: de Kandelaar, de Schaapskooi en de Martuskerk. Hij componeert kerkmuziek en maakte daarvan een aantal cd’s. Orgelles kreeg hij van Hetty Koelewijn en Gerrit ’t Hart. In De Kandelaar is hij lid van de cantorij, die onder leiding van Harry van Wijk eens in de zoveel tijd aan de diensten meewerkt. Peter Sneep is journalist. Van 1986 tot 2014 werkte hij bij het Nederlands Dagblad. Hij is getrouwd met Petra en vader van Anna (2) en Manuel (0).