Text Example

advertentie

Jaroslav Tůma plays the 1931 Rieger organ at the Church of St. Nicholas in Ludgeřovice (CZ)

Leoš Janáček: Organ solo from Glagolitic Mass

Paul Hindemith: Three sonatas for the organ

Jaroslav Tůma: An Overgrown Path, after Janáček (four improvisations on themes from Janáček´s piano pieces)

Label: Arta Records

Nummer: F10147

Speelduur: 79’50”

Boekje: 24 pagina’s (CZ, EN, DU)

Prijs: € 20,00

Uitvoering: * * * * (*)

Opname: * * * * *

[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]
In de Sint-Nicolaaskerk in Ludgeřovice in de Tsjechische provincie Ostrava bevindt zich een Rieger-orgel uit 1931. Dit orgel is volgens Jaroslav Tůma (die we in Nederland nog kennen als winnaar van Haarlem in 1986) uiterst modern voor zijn tijd, maar het blijft in de kern toch een romantisch instrument. Het heeft onder meer een pneumatische tractuur, een zwelkast en diverse speelhulpen. In 2005 vond een restauratie plaats door de firma Robert Ponča. Op deze cd laat Tůma het orgel horen in twintigste-eeuwse orgelmuziek en een viertal improvisaties.

De orgelsolo uit de Glagolitische Mis van Leoš Janáček, een variatiereeks op een kort ostinatomotief, kan ook uitstekend als zelfstandig orgelwerk uitgevoerd worden. De uitvoering van Tůma is energiek en overrompelend. Het stuk komt mijns inziens in de fraaie akoestiek van deze kerk ook beter tot zijn recht dan in een doorgaans veel droger klinkende concertzaal.

Paul Hindemith wordt door Tůma als een van de belangrijkste componisten van de twintigste eeuw beschouwd, vooral vanwege het feit dat hij op veel muzikale terreinen actief was. Tůma constateert dat de orgelmuziek van Hindemith vaak gekoppeld wordt aan instrumenten met een neobarokke inslag en hij wil dat beeld eigenlijk wat nuanceren. Dat kan ook, want Hindemiths opmerkingen over orgels en de aanwijzingen in zijn composities bieden te weinig houvast om een orgeltype als een typisch Hindemith-orgel te kunnen bestempelen (zie o.a. het artikel van Peter Ouwerkerk in maandblad Het Orgel, november 1999). Tůma wil vooral de nadruk leggen op klanksterkte en klankkleur en slaagt daar met behulp van het Rieger-orgel prima in. Wie gewend is aan Hindemith op neobarokke orgels, zou zeker ook eens naar Tůma moeten luisteren.

De pianocyclus “Op een overwoekerd pad” van Janáček werd geschreven naar aanleiding van het overlijden van de dochter van de componist. Het zijn stuk voor stuk intieme miniaturen waarin droefenis en herinnering de boventoon voeren. Opschriften als “Onze avonden”, “In tranen” en “De kerkuil is niet weggevlogen” (de uil geldt ook in de Tsjechische culturele traditie als voorteken van de dood) zeggen wat dat betreft genoeg.

Ook bij Tůma gaat het om een eerbetoon: hij draagt zijn improvisaties op aan filmmaker Pavel Koutecky, die vlak daarvoor bij een tragisch ongeval om het leven kwam. De wijze waarop Tůma als het ware in de huid van Janáček kruipt is indrukwekkend. Alleen al deze vier hommages rechtvaardigen wat mij betreft de aanschaf van de cd. (En koopt u er dan meteen de sublieme uitvoering van Janáčeks pianowerken door András Schiff op ECM bij.)

Ook in opnametechnisch opzicht blijft er weinig te wensen over. Er is een goede balans gevonden tussen ruimtelijkheid en detail, zoals dat dan zo mooi heet.

De lay-out en het boekje zijn vrij eenvoudig gehouden. Het merendeel van de foto’s is helaas slechts in postzegelformaat op de achterkant en het kartonnen omhulsel van de cd aanwezig.

Mijn conclusie: een originele en enerverende cd, die door de klokken van Ludgeřovice stijlvol uitgeluid wordt. [JOOST VAN BEEK]

[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]