Text Example

advertentie

Er verschijnen mooie dingen op het gebied van orgelcd’s. Toch valt het niet mee iets origineels te brengen, dat ook werkelijk klasse heeft. Natuurlijk kun je in een dorpskerk in Midden-Duitsland wel een bundeltje helemaal terecht vergeten koraalvoorspelen uit de 18e eeuw vinden. Je kunt ook bijvoorbeeld Mahler op orgel gaan spelen. Geen rechtgeaarde Mahler-liefhebber die het wat vindt en geen rechtgeaarde orgelliefhebber die zijn hart écht ophaalt, maar ’t is origineel. Improvisatiecd’s zouden ten principale origineel moeten zijn, maar zijn het wonderlijk genoeg maar zelden. We hebben nu een generatie die de imitatie van de imitatie levert.

Prisme is, ook te midden van de vele fraaie producties die verschijnen, een witte raaf. Een kloek boekwerkje van bijna honderd bladzijden met twee cd’s, gemaakt vanuit een hartelijke en jarenlange betrokkenheid op de grote Kunstenaar Messiaen. Hans van Gelder toog met zijn collega’s Anton Doornhein en Arjan Versluis naar het heiligdom van de meester zelf: de Ste. Trinité. Bijna een half uur niet eerder geregistreerde muziek van de eerste echtgenote van Messiaen, Claire Delbos, werd ingespeeld. De zoon uit dit huwelijk, Pascal Messiaen, heeft zijn bijdrage geleverd aan de productie in de vorm van informatie over zijn ouders en hun muziek.

Over de cover kun je misschien van smaak verschillen, maar de gehanteerde symboliek is kernachtig: wit licht valt door een prisma (hier het orgel van de Ste. Trinité) en wordt dan gebroken in een gamma van kleuren. Om nog even terug te komen op het boekje, of wellicht beter: het boek: het bevat vele kostelijke foto’s en muziekvoorbeelden. Ook is een oecumenisch-theologische verhandeling van Rinse Reeling Brouwer opgenomen, waarin hij gewag maakt van de katholieke kant van Calvijn. Het spirituele gehalte van dit korte essay is in de geest van Messiaen.

Het werk van Claire Delbos neemt toch wel een eigen plaats in in het vroeg twintigste-eeuwse Franse orgelrepertoire. Sterker contrapuntisch dan Messiaen, maar evenals de toontaal van Messiaen van een indringende ernst en intense devotie. Voor de liefhebber van dit repertoire, is het werk van Delbos, dat overigens niet de statuur van Messiaens werk heeft, van een adembenemend schoonheid. Terecht spreekt het boek van de ‘overweldigende schoonheid’ van het orgel. De sonore kracht en de poëtische teerheid zijn kunstig gevangen op de plaat.

De muziek van Messiaen aanprijzen zou misplaatst zijn. Messiaens orgelkunst is immers boven elke twijfel en ook boven elke lof verheven. Messiaen – een van de Grote Drie Orgelcomponisten. (De andere twee mag u raden.) Erik Routley heeft eens geschreven dat de stelling is te verdedigen dat Messiaen de eerste componist is van ‘ware orgelmuziek’ (in zijn Twentieth Century Church Music); Messiaen is namelijk de eerste componist die het onderscheidende van het orgel als instrument, namelijk dat een klank in feite voor onbeperkte duur kan worden aangehouden, organisch heeft verwerkt in zijn composities voor dit instrument. Routley heeft, ondanks de orgelpunt in Bachs Toccata in F (BWV 540), een (orgel)punt, maar hiermee Messiaen verheffen tot de schrijver van de Eerste Ware Orgelmuziek gaat mij toch wat ver. Desalniettemin staat Messiaen in de twintigste eeuw als orgelcomponist op eenzame hoogte; zowel muzikaal als geestelijk.

De productie die, of het kunstwerkje dat, Prisme heet getuigt van een groot en doorleefd respect voor Olivier Messiaen. Het plaatst Messiaen en zijn werk in een kleurrijke context. De enorme investering alleen al die Prisme zal hebben gevraagd maakt dat ik Prisme van harte een goede afname gun, maar het is vooral toch de in alle opzichten uitzonderlijke kwaliteit van dit album, die maakt dat Prisme voor mij al halverwege het jaar de Plaat van het Jaar is. [ARJEN VAN KRALINGEN]

Prisme: Olivier Messiaen et Les Annees 30.

Anton Doornhein, Hans van Gelder et Arjan Versluis, Orgue Cavaillé-Coll, Ste Trinité, Paris.

Paraphrase (Delbos); Deux Pièces (Delbos); Parce, Domine (Delbos); Quatre Hymnes pour Grand Orgue (Daniel-Lesur); Prélude apocalyptique (Jolivet); Déploration (Migot); Ave maris stella, op. 18: Choral et Toccata (Dupré); Trois Poèmes Évangéliques (Langlais); Deux poèmes de Cécile Sauvage (Versluis); Deux improvisations dans le style des impressionnistes (Versluis); Deux Pièces (Versluis); Sept Chorals-Poèmes d’Orgue: No 2 & 4 (Tournemire); Le banquet céleste (Messiaen); Les corps glorieux: No 6 & 7 (Messiaen).

Label: Stichting ‘Promotion de la musique d’Olivier Messiaen et ses contemporains’ i.s.m. D.E. Versluis Classical Music Productions

Nummer: DE-ME1033 [2CD]

Speelduur: 79’34 + 78’01

Boekje: 98 pagina’s, hardcover

Prijs: € 29,95

[button link=”http://www.orgelshop.nl/orgelnieuws” target=”_new” style=”large” title=”BESTELSERVICE”][/button]