Op zondag 16 november 2025 werd in de Sint-Nicolaaskerk te Heythuysen een koororgel van Arnold Clerinx in gebruik genomen. Het instrument werd halverwege de 19e eeuw gebouwd voor een kerk in het Belgische Beverst en stond sinds 1960 opgesteld in de Noorderkapel van de Stevenskerk in Nijmegen.
advertentie
De kerk van Heythuysen beschikte al over een tweeklaviers koororgel met acht stemmen, in 1980 gebouwd door Verschueren (opus 948). Al in 2006 ontstonden plannen om dit orgel te vervangen door een groter instrument met meer klankmogelijkheden.
Clerinx-orgel
Uiteindelijk kwam het kerkbestuur uit bij het Clerinx-orgel dat sinds 1960 dienstdeed in de Noorderkapel van de Stevenskerk in Nijmegen. In 2021 kwam het instrument beschikbaar, nadat door een herinrichting van de kapel een herbestemming noodzakelijk werd.
Na toekenning van de monumentale status in oktober 2022 kwam ook de weg vrij voor subsidie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de provincie Limburg en de gemeente Leudal. De overplaatsing en restauratie konden vervolgens worden gerealiseerd door Verschueren Orgelbouw. Daarbij werd samengewerkt met oud-medewerkers, meubelmaker Jos Vossen en diverse vrijwilligers.
Geschiedenis
Het koororgel werd vermoedelijk in 1848 door Arnold Clerinx (1816-1898) gebouwd voor de St. Gertrudiskerk in Beverst. Bij de bouw werden onderdelen van een bestaand orgel hergebruikt, waaronder de orgelkast en de windladen.
Het koororgel werd vermoedelijk in 1848 gebouwd door Arnold Clerinx (1816–1898) voor de Sint-Gertrudiskerk in Beverst. Bij de bouw werden onderdelen van een bestaand orgel hergebruikt, waaronder de orgelkast en de windladen.
In 1900 werd de kerk in Beverst vervangen door een nieuw gebouw en werd ook het orgel overgeplaatst. In 1951 besloot men het instrument te vervangen door een nieuw orgel met elektro-pneumatische tractuur. Uit de toen vastgelegde dispositie blijkt dat het Clerinx-orgel op dat moment al op meerdere punten was gewijzigd.
Nijmegen
In 1955 werd het orgel aangekocht door L. Verschueren te Heythuysen en in de daaropvolgende jaren gerestaureerd. Pas in 1960 werd het in de Noorderkapel van de Stevenskerk in Nijmegen geplaats. In 1987 werd het binnenwerk gereinigd en werden de windladen gerestaureerd.
Bij de herinrichting van de Noorderkapel werd de houten scheidingswand, waaraan de orgelbalustrade was bevestigd, vervangen door een glazen wand. Hierdoor werd de kapel weer visueel bij de kerk betrokken, maar werd ook duidelijk dat voor het orgel een nieuwe bestemming gezocht moest worden.
Restauratie en overplaatsing
Na de verwerving door de parochie van Heythuysen in 2021 volgden restauratie en overplaatsing in de daaropvolgende jaren. De onderkas werd verdiept en voorzien van nieuwe panelen. De orgelkast werd volledig ontdaan van de oude latexverf, opnieuw geschilderd en op details verguld. Het beeld op de middentoren maakte plaats voor een ornament met het alziend oog in een driehoek, omgeven door stralen.
Diverse registers uit 1960 konden worden vervangen worden door originele Clerinx-registers uit voorraad van Verschueren. De nieuwe handklavieren zijn uitgevoerd als staartklavier en vervaardigd door Patrick Laeschet uit Montzen (B).
De windladen zijn volgens een door Clerinx ontwikkeld systeem vervaardigd, waarbij de registers van het Positief (Man. I) meteen ook op het Groot Orgel (Man. II) klinken.
Ingebruikname
Het orgel werd op zondag 16 november 2025 tijdens de mis ingezegend door Ed Smits, deken van Venray. In de viering werd het instrument bespeeld door vaste organist Petra van de Aart. Het Gemengd Kerkelijk Zangkoor Sint Caecilia zong onder leiding van dirigent Luc Jakobs, onder meer een door hem voor deze gelegenheid gecomponeerd werk voor koor en orgel. ’s Middags verzorgde Jean-Pierre Steijvers een orgelconcert.
Dispositie
Manuaal I – Positief – C-g3
Salicional 8 – Clerinx/19e eeuw; C-H hout, vervolg metaal
Bourdon 8 – Clerinx, C-c0, hout, vervolg metaal (gedekt) met zijbaarden
Flûte 4 – C-c2 Clerinx, gedekt (zijbaarden) vervolg nieuw open, conisch
Flageolet 2 – 29 pijpen Clerinx, 27 pijpen nieuw
Manuaal II – Groot Orgel – C-g3
Montre 8 – vrijwel geheel Clerinx, C-D zink, Dis-fis front
Viola di Gamba 8 – C-H nieuw, vervolg Clerinx/19e eeuw
Prestant 4 – vrijwel geheel Clerinx, C-G front
Doublette 2 – Clerinx
Cornet III – 1956, vanaf c1, 1 1/3‘ opgeschoven tot 1 3/5‘
Fourniture III – Clerinx
Trompette B/D 8 – Vlaams, 19e eeuw, metalen stevels en bekers
Pedaal C-d1
Aangehangen aan Manuaal I
Werktuiglijk register
Tirasse – pedaalkoppel aan Manuaal II
Temperatuur: evenredig zwevend
Toonhoogte: a1 = 442 Hz bij 18 graden Celsius
Winddruk: 72 mm wk
Samenstelling vulstemmen
Fourniture III
| C | 1 1/3 | 1 | 2/3 | ||||
| c | 2 | 1 1/3 | 1 | ||||
| c1 | 2 2/3 | 2 | 1 1/3 | ||||
| c2 | 4 | 2 2/3 | 2 | ||||
| c3 | 5 1/3 | 4 | 2 2/3 |
Cornet III
| c1 | 2 2/3 | 2 | 1 3/5 |
Bronnen
- persbericht Verschueren Orgelbouw, Heythuysen, 1 december 2025
- Uniek Clerinx Orgel, Parochiefederatie Tabor. clustertabor.nl. Geraadpleegd 22 december 2025.
