J.S. Bach – Clavier Übung III [RECENSIE]

De titel “grote orgelmis” wordt nogal eens (onterecht) gebruikt voor verzameling van de grotere koraalbewerkingen uit het zogenaamde “Dritter Theil der Clavier Übung”. Op deze cd staat gewoonweg “Clavier Übung III”; op de achterkant van het hoesje blijkt echter dat het gaat om de “grote koraalbewerkingen”. (Merkwaardig overigens dat er niet eens een cd gewijd wordt aan de kleine bewerkingen uit deze verzameling.)

De Ierse organist/clavecinist Malcolm Proud, oud-leerling van Gustav Leonhardt, bespeelt het Metzler-orgel (1992) in de Stadtkirche van Stein am Rhein (Zwitserland).

Overigens, aardig om eens een Bach-programma te horen op een vrij nieuw instrument. Het Metzler-orgel klinkt plezierig, mede door de mooie heldere opname.

De hoogtepunten op deze cd zijn het Praeludium in Es en de bewerking over “Aus tiefer Not”. Het Praeludium in Es krijgt een statige vertolking. Het tempo is dusdanig gekozen dat ook in het snelle passagewerk alle stemmen goed te volgen zijn.

De bewerking Aus tiefer Not geschreven in de zgn. stile antico, krijgt een mooie intense vertolking, met veel aandacht voor de individuele stemmen.

De ingetogen bewerkingen over Kyrie, Gott Vater in Ewigkeit en Christe, aller Welt Trost klinken echter wat emotieloos. Bij andere stukken vraag ik me af of er niet te los/gearticuleerd gespeeld wordt; daarnaast past Proud bij veel stukken wel erg grote ritenuto’s toe aan het slot (Het is en blijft Bach, geen Mahler).

Het orgelgebruik op de cd valt enigszins tegen. Bij bijvoorbeeld Dies sind die heilgen zehn Gebot is de begeleiding veel te sterk; ook bij andere stukken klinkt geregeld het pedaal te zwak ten opzichte van het manuaal. Een fantasievoller orgelgebruik had deze cd beslist aantrekkelijker gemaakt. Proud vervalt erg veel in dezelfde registratiepatronen. Hij lijkt maar één soort plenumregistratie te kennen en ook de tremulanten krijgen we niet te horen. Waarom bijvoorbeeld voortdurend registraties met de Larigot 1 1/3’ van het rugwerk? Ik had graag nog wat meer klankkleuren van het Metzler-orgel willen horen.

De toelichting (in drie talen) op de gespeelde werken is voorbeeldig en zeer lezenswaardig. De vormgeving laat daarentegen te wensen over. Het op het hoesje afgebeelde kunstwerk heeft een merkwaardige uitstraling; niets wijst erop dat het om een orgel-cd gaat. Verder moet je goed zoeken naar de naam van de organist, deze is alleen op de zijkanten vermeld.

Samengevat: geen onaardige productie, maar niet goed genoeg om temidden van alle andere opnames van de “grote orgelmis” staande te blijven. [RIEN DONKERSLOOT]