RECENSIE Sweelinck door Arno Kerkhof

Het is Sweelinck-jaar en dat zullen we weten ook. De ene na de andere opname wordt gepresenteerd om Neerlands muzikale trots voor het voetlicht te halen. Zonder uitzonderingen zijn het uitgaven met een hoge kwaliteitsstandaard en het aardige is dat we de veelzijdige uitvoeringsmogelijkheden van het werk van de grootmeester leren kennen, van frivole uitvoeringen tot meer sobere presentaties.

Text Example

advertentie



Sweelinck kan het allemaal aan, maar het toont daarbij gelijk aan hoe lastig het is om ons te verplaatsen in de uitvoeringspraktijk van de zestiende eeuw. Wat was nu de standaard? Hoe hoog lag het tempo? Hoe vrij werd er versierd? Ook Arno Kerkhof vond dat hij niet achter kon blijven in de Sweelinck-flow. Maar het was niet alleen de oude meester die hem dreef, minstens zo relevant is dat hij ook zijn bijzondere instrument wilde presenteren.

Mobiel orgel

Een paar jaar geleden heeft hij de Belgische orgelbouwer Marc Nagels de opdracht gegeven om een op Italiaanse leest geschoeid mobiel orgel te laten bouwen. Het werd niet een doorsnee kistorgel maar een fors instrument, bestaande uit drie delen.

De basis wordt gevormd door een klassiek kistorgel waarin drie stemmen zijn ondergebracht. Hier kan een tweede kas tegenaan worden geplaatst waarin de resterende negen (!) stemmen in zijn ondergebracht. En dan is er nog een losstaande kas waarin het groot octaaf van de Principale te vinden is. Naast een klein aangehangen pedaal beschikt het orgel ook nog over de mogelijkheid om een kort octaaf te realiseren.

Vooral dat laatste is een unicum. De afzonderlijke varianten (óf een volledig óf een kort octaaf) waren wel bekend, hier zijn dus beide opties gebouwd en dat vergroot ook zeker de bruikbaarheid. Zoals bijvoorbeeld in de klavierwerken van Heinrich Scheidemann, waarin duidelijk te merken is dat hij vanuit het kort octaaf dacht. Voor liefhebbers van oude muziek is het een must om dat korte octaaf dan ook tot je beschikking te hebben.

Het Nagels-orgel is een buitengewoon compleet instrument dat mede door een aantal bas- en discantdelingen veel registratiemogelijkheden heeft en ook nog eens eenvoudig te verplaatsen is. Wie zou dat niet willen …

Sweelinck

Terug naar Sweelinck. Kerkhof presenteert het instrument in een gevarieerd programma van vrije werken, wereldlijke variaties en kerkelijke koralen. Een mooie dwarsdoorsnede, maar ook wel beetje het ijzeren repertoire. Het spel van Arno Kerkhof kenmerkt zich door ingetogenheid en vocaliteit.

Hij registreert gevarieerd waarbij het orgel met recht een lust voor het oor is. Niet alle ‘toeters en bellen’ van het orgel worden benut (naast een trommel die we één keer horen beschikt het instrument ook nog over een doedelzak en vogelzang), maar dat past ook minder bij de Hollandse ingetogenheid.

Ongetwijfeld zijn er Sweelinck-liefhebbers die graag een meer dynamische uitvoering wensen, zelf vond ik het aangenaam luisteren en zeker niet saai. Het is echter geen uitvoering waarbij je op het puntje van je stoel te gaat zitten. Gewoon mooi!

Visitekaartje

En als presentatieconcert van het orgel van Arno Kerkhof is het zeker een geslaagde cd. Dagblad De Limburger kopte eerder dit jaar al ‘Arno Kerkhof maakt Sweelinck-cd als visitekaartje voor zijn orgel’. En zo is het. Hij mag terecht trots zijn op dit unieke instrument. Het moet een vreugde zijn om erop te studeren en te spelen. Hopelijk kan het komende jaar veel ingezet worden. 

Waardering: 3 uit 5.

J.P. Sweelinck – organ works

Toccata d1; Almande Gratie; Engelse Fortuyn; Fantasia op de manier van een Echo a3; Vluchtige nymph; Onder een linde groen; Allein Gott in der Höh sey Ehr; Ricercar a1; Puer noties nascitur; Mein jungens Leben hat ein Endt; Psalm 140; Malle Sijmen; Esce Mars; Fantasia chromatisch d1

Arno Kerkhof, Marc Nagels-orgel (2018), opgenomen in de St. Servaaskerk te Lanaken

Uitgave in eigen beheer, TT 78’41 – opname 11/2020; prijs € 10,00 + verzendkosten, bestellen via italianorgan@hotmail.com