Op zondag 26 oktober 2025 is het orgel in de Heilig Kreuzkirche in Hasselsweiler (D) in gebruik genomen. Het instrument werd door Verschueren Orgelbouw te Ittervoort nieuw gebouwd met gebruik van de achttiende-eeuwse orgelkas en negentiende-eeuws pijpwerk.
advertentie
De orgelkas in de H. Kreuzkirche dateert vermoedelijk uit het laatste kwart van de achttiende eeuw en is afkomstig van een orgelbouwer uit de school van Ludwig König. Als mogelijke maker wordt Johann Odenthal genoemd.
Oorspronkelijk was de kas in de balustrade geplaatst en beschikte het orgel over een onderpositief. Of het instrument oorspronkelijk voor de kerk in Hasselsweiler is gebouwd, of daar pas in de vroege negentiende eeuw werd opgesteld, is niet met zekerheid vast te stellen.
Dauzenberg
In 1865 verving Michael Dauzenberg (Linnich) het binnenwerk van het orgel. In 1913 werden zowel de altaren als de orgelkas opnieuw geschilderd en verguld. Hoewel men het orgel begin twintigste eeuw nog geen bijzondere historische waarde toekende, heeft men er in de Eerste Wereldoorlog toch vanaf gezien om de frontpijpen te vorderen.
In 1954 was de conditie van het Dauzenberg-orgel matig en blijkbaar was er ook sprake van ernstige aantasting door houtworm. Men besloot daarop om in de bestaande orgelkast een nieuw orgel elektro-pneumatisch orgel te laten bouwen door de fa. Karl Bach met gebruik van een aantal door Dauzenberg vervaardigde orgelpijpen.
Verschueren
In 2020 stelde men vast dat zowel de conditie van orgelkast als binnenwerk zeer matig was. Een restauratie van het binnenwerk bleek niet zinvol, waarop naar alternatieven werd gezocht. Daarbij diende er rekening mee gehouden te worden dat de orgelkast niet opnieuw in de balustrade geplaatst kon worden. Het voorstel van Verschueren Orgelbouw werd gehonoreerd.
Het nieuwe instrument werd in de monumentale kas gerealiseerd, met integratie van historisch pijpwerk van Dauzenberg. Het concept is enerzijds geïnspireerd op de Rijnlandse orgelbouw uit de eerste helft van de negentiende eeuw. Anderzijds zijn met het oog op de beperkte beschikbare ruimte en het budget werden wisselslepen en transmissies toegepast om tot een complete dispositie te komen.
De rijk met inlegwerk versierde klavierramen werden vervaardigd door Patrick Laeschet (Montzen, B). Restauratie van de ornamentiek en de oppervlaktebehandeling van de kas waren in handen van restaurateur Diana Grass (Leverkusen, D).
Inspeling
De begeleiding van het project was toevertrouwd aan de orgeldeskundige van het bisdom Aken, Bernd Godemann. De inspeling van het instrument vond plaats op 26 oktober 2025.
Dispositie
cursief weergegeven registers bevatten grotendeels pijpwerk van Dauzenberg (1865)
Hauptwerk (II) C-f3
Principal 8
Bordun 16
Cornett III – diskant, vanaf c1
Viola di Gamba 8
Hohlflöte 8
Octav 4 – wisselsleep
Flaut 4 – wisselsleep
Superoctav 2 – wisselsleep
Mixtur III-IV
Trompete 8
Positiv (I) C-f3
Gedackt 8
Flaut traverso 8 – discant, vanaf c1
Octav 4 – wisselsleep
Flaut 4 – wisselsleep
Superoctav 2 – wisselsleep
Sesquialter II – vanaf c0, in ‘Vorabzug’ 2 2/3
Pedal C-f1
Subbass 16 – transmissie HW
Octavbass 8 – transmissie HW
Trompete 8 – transmissie HW
Werktuiglijke registers
Manualkoppel
Pedalkoppel Man. I
Pedalkoppel Man. II
Stemming: Johann Heinrich Lambert
Toonhoogte: a1 = 442 Hz bij 18 graden Celcius
Winddruk: 90 mm wk
Samenstelling vulstemmen
Mixtur III-IV
C 1 1/3 1 2/3 c 2 1 1/3 1 2/3 c1 2 2/3 2 1 1/3 1 c2 4 2 2/3 2 1 1/3 c3 5 1/3 4 2 2/3 2
Cornet III
c1 2 2/3 2 1 3/5
Sesquialter II
c0 2 2/3 1 3/5
Gegevens met dank aan Verschueren Orgelbouw, Ittervoort
