Ik werd even op het verkeerde been gezet: een Schnitger in Noorwegen? Die kende ik nog niet. Maar de foto’s tonen toch een heus front van meester Arp. Het mysterie was snel opgelost. Het bleek een nieuw exportproduct te zijn van onze eigen Flentrop, die wederom in de huid van een Noord-Duitse bouwer was gekropen.
advertentie
Flentrop heeft afgelopen jaren terecht naam gemaakt in historiserende orgelbouw. Hamburg is daar het grote visitekaartje van, maar ook nu blijkt weer dat de Zaandamse bouwers zich heel goed kunnen verplaatsen in illustere voorgangers. Overigens gaat men daarin een eigen weg en wordt er niet gestreefd naar slaafse stijlkopieën, maar een meer vrije interpretatie van oude voorbeelden.
Voor de Noorwegen stond het Schnitger-orgel uit Dedesdorf model. Maar Flentrop kleurde het vervolgens qua dispositie helemaal zelf in. Het overwegende viervoets orgel uit Dedesdorf wordt hier op achtvoets basis neergezet. Verder is het vooral opvallend dat Flentrop ervoor kiest om een betrekkelijk bescheiden hoofdwerk te bouwen en een veel uitgebreider tweede manuaal, aangevuld met een pedaal met slechts twee 16 voeten.
Doordat alles op één lade staat en er twee pedaalkoppels zijn heb je hierdoor toch de mogelijkheid om karakteristieke Schnitger-combinaties te registreren. Ik bedoel maar, je hebt kopieën en kopieën. Puriteinen zullen dit ongetwijfeld een te creatieve nabootsing vinden, maar met zeventien stemmen is er wel een compleet Schnitger-ensemble, waar in originele opstelling je toch een stem of wat (inclusief kosten en ruimte) bovenop zou moeten zetten om tot hetzelfde registratieresultaat te kunnen komen.
Al luisterend herkende ik er ook wel Anloo en Noordbroek in, om maar even de analoog te zoeken met twee instrumenten van eigen bodem.
Een rondje barok
De speelman is eveneens een Hollands ‘exportproduct’. Hans van der Meijden groeide op in ons land en genoot hier zijn muziekopleiding om vervolgens in 1999 naar Noorwegen te emigreren. Uiteraard presenteert hij het orgel met een overwegend Noord-Duits programma.
De hoekdelen van het programma worden gevormd door de d-moll toccata’s van leermeester Buxtehude en zijn gezel uit Thüringen, jawel de BWV 565. Met daar tussenin werk van onze eigen Van Noordt, Böhm, Tunder en nog meer Bach is het een ideaal programma om het orgel te etaleren. Het is in begin wel even schrikken van de ‘gortdroge’ kerkruimte.
Van der Meijden speelt hiermee een mooi kennismakingsprogramma, registreert divers (alleen vergat hij het plenum te etaleren, daar trekt hij stelselmatig de Dulcian 16 bij), maar mist beetje het elan om de Noord-Duitse barok glans te geven. Zijn spel is verzorgd, maar eerlijk gezegd vond ik het niet altijd boeiend. Direct bij de openingstoccata valt zijn voorzichtige spel op. Aan de andere kant is het een lastige opgave om in zo’n droge ruimte ‘gas te durven geven’, meer vuur kan het ook banaal maken.
Hoogstaand
Het is een goede zet geweest om dit instrument op cd vast te leggen, Flentrop heeft hier weer hoogwaardig werk geleverd. Zowel uiterlijk als klanktechnisch is het een hoogstaand instrument. Bovendien toont men hier hoe je ook creatief kan zijn in het samenstellen van een dispositie, waardoor er een scala aan registratiemogelijkheden ontstaat. Het orgel is een lust voor oor en oog.
Helaas zal het orgel het wel moeten doen met een belabberde akoestiek Overigens is dat weer een dankbare uitdaging om met kleine registraties veel moois tevoorschijn te toveren.
Complimenten aan Daniël van Horssen die gezorgd heeft voor een hele mooie vormgeving van de cd. Daarbij valt, naast de orgelfoto’s, vooral het fascinerende interieur van de kerk op. Voor orgel en kerk zou je zo even afreizen naar het hoge noorden …
Schnitger in Norway
Buxtehude: Toccata d-moll BuxWV 155; Goudimel: Psalm 24; Van Noordt: Psalm 24; Böhm: Freu dich sehr, o meine Seele; Tunder: Canzon G-dur; Bach: Praeludium et Fuga g-moll BWV 535; Wie schön leuchtet der Morgenstern BWV 739; Herr Gott, nun schleuß den Himmel auf BWV 1092; Jesu, meine Freude BWV 1105; Herzlich lieb hab ich dich, o Herr BWV 1115; Wie nach einer Wasserquelle BWV 1119; Herzlich tut mich verlangen BWV 727; Nun freut euch, lieben Christen gmein BWV 734; Wir glauben all an einen Gott, Vater BWV 740; Toccata et Fuga d-moll BWV 565
Hans van der Meijden, Flentrop-orgel (2019), Dypvåg kirke, Noorwegen
DMP Records – DVH 140325, TT 77’55, opname 11/2019, prijs € 15,00 |dmp-records.nl
