Bij tijd en wijle kan de orgelwereld somberen over het voortbestaan van het orgel en haar bespelers. Niet doen! Steeds weer zijn er inventieve componisten en musici die het instrument in een nieuw daglicht weten te plaatsen. Een belangrijk signaal dat we de moed niet moeten opgeven.

Text Example

advertentie

In ons land neemt het Orgelpark hierin een vooraanstaande rol in. Kerstin Petersen is er een regelmatige gast en zelf een warm pleitbezorger van hedendaagse muziek. Natuurlijk staat de organist centraal, maar zoals steeds vaker bij nieuw repertoire is er ook een vruchtbaar samenspel met andere musici en instrumenten. In dit geval percussie en gong. Petersen stelde een programma samen van zes vrouwelijke componisten, geboren tussen 1901 en 1985.

Een centrale plaats is weggelegd voor Das Signal van Siegrid Ernst, een van de oudere componisten in dit programma. Het werk is een klankschildering bij enkele gedichten van Rose Ausländer, die als onderdeel van de compositie worden gedeclameerd. Daarmee is het een dubbele kennismaking: Ausländer geldt als een van de grote dichteressen van de twintigste eeuw. Haar stijl deed mij denken aan Gerrit Achterberg – kort, bondig, mystiek. Misschien is de compositie zelf niet de meest retorische in haar soort, maar juist daardoor krijgen de diepzinnige gedichten alle aandacht. Jammer alleen dat de teksten niet in het booklet zijn opgenomen.

Het andere grote blok wordt gevormd door de jonge componist Alyssa Aska. Zij noemt zichzelf componist van interactieve muziek. Dat begrip past zij breed toe: in het samenspel met anderen, maar ook met behulp van hulpmiddelen waarbij de organist niet alleen de toetsen beroert, maar tegelijk bezig is met het verplaatsen van tien (!) gewichten. Daarnaast speelt ook het visuele een grote rol. Daarmee schept Aska boeiende beelden. Het nadeel van een opname is echter dat je slechts het klinkende deel tot je krijgt. Het interactieve element gaat verloren, waardoor veel context ontbreekt.

Het beluisteren en herbeluisteren van deze cd roept dan ook een dubbel gevoel op. Enerzijds is het een boeiend portret, vol originele muzikale invallen en verrassende klanken. Het is goed dat er meer aandacht komt voor de ‘alternatieve’ kant van het orgel. Anderzijds blijft het een muzikale wereld die sterk leunt op het visuele, waardoor de gecomponeerde abstractie pas echt tot leven komt in de concertzaal. Op een zilveren schijf is dat nu eenmaal niet te vangen. Jammer, want recent ervoer ik zelf nog hoe dergelijke muziek je tijdens een live-uitvoering letterlijk op het puntje van je stoel kan brengen.

Dat neemt niet weg dat dit een productie is die zeer de moeite waard is om te beluisteren. Ze nodigt uit zelf verder te zoeken naar de poëzie en kunstwerken die als inspiratiebron hebben gediend, en vooral te genieten van het unieke samenspel van drie gerenommeerde musici. Interactief is deze muziek zonder twijfel!

SiGNALE

Rikako Watanabe: Mikoshi, Passés présents; Siegrid Ernst: Das Signal; Alyssa Aska: aufstieg.entspannung; bei mir; aufstieg.entspannung; Ana Szilágyi: Das Wiedersehen; Ruth Wiesenfeld: Nebelkammern; Lotte Backes: Mysterium Dei

Kerstin Petersen, Sauer-orgel, Utopa Barokorgel en Verschueren-orgel, Orgelpark, Amsterdam; Ada Namami (gong); Lin Chen (percussie); Cornelius Gebert (declamatie)

GENUIN Classics – GEN 25900, TT 78’12, opname 12/2023, booklet 20 pp DU/EN, prijs € 18,90 | geniunclassics.com