Doorslaande tong: Oud principe massaal omhelsd – Ontzuiling van imago’s – De doorslaande tong als bron van een toon heeft een geschiedenis van ruim 2000 jaar. In de laatste twee eeuwen vooral bekend door het harmonium, de accordeon en de mondharmonica. Terugblikkend in de tijd blijft het verbazend hoe elk instrument uit deze nieuwe familie zijn eigen weg gaat. Sociaal en cultureel vindt elk instrument zijn eigen schare bespelers en zijn eigen repertoire.
Als gevolg daarvan komt aan elk instrument een bepaald imago te kleven. Auteur Klaas Trapmen signaleert nu een proces van ontzuiling. Langzaam maar zeker kijken de liefhebbers minder naar het imago maar richten zich meer naar het gemeenschappelijke kenmerk van de instrumenten: de doorslaande tong.
Harmonium ruim 70 jaar achter het behang
Rond 1935 staarde een Antwerpse wethouder zich blind op vernieuwing. Hij was van mening was dat een moderne platenspeler beter zou zijn dan het “orgel”. Hij besloot het Mustel kerk-harmonium in de trouwzaal buiten gebruik te stellen. Ondanks de felle protesten. Groot was vorig jaar de verbazing toen de Belgische orgelwetenschapper Annelies Focquart ruim 75 jaar na dato het harmonium terugvond. Letterlijk en figuurlijk achter het behang geplakt. Van deze ontdekking doet zij gedocumenteerd verslag. De huidige wethouder ziet kansen voor eerherstel.
Nieuwe editie van Vox Humana
Vox Humana, het kwartaalblad van de Harmonium Vereniging Nederland, verschijnt deze week genummerd als Jaargang 19 nummer 1. De 73e editie van dit ‘speciaalblad voor harmoniumliefhebbers’. In deze editie volop aandacht voor de historische toepassing en fabricage van de doorslaande tong. Componist en bevlogen ambassadeur van het (kunst)harmonium Sigfrid Karg-Elert, komt uitgebreid aan het woord in zijn verslag van een bezoek aan een fabriek voor harmoniumtongen.
Bijzondere instrumenten
Op de omslag van Vox Humana pronken twee bijzondere instrumenten. Op de cover een instrument waarvan er slechts 3 of 4 ooit geïmporteerd zijn in ons land. Een rolluik-secretaire, waarin een volwaardig harmonium verstopt blijkt te zijn. Op de achterzijde van het blad een tegenhanger: een “kerkharmonium” uit Engeland. Deze kerkinstrumenten zijn erg geliefd als studie-instrument voor organisten.
Het harmonium in Nederland
In Nederland staan ook in 2008 nog altijd in tienduizenden woningen harmoniums. Nu deze instrumenten langzaam verlost worden van hun imago, worden ze meer en meer weer bespeeld. Steeds vaker klinkt nu naast het ‘imago’-repertoire ook de kwalitatief hoogwaardige muziek. Vox Humana publiceert daarom in deze editie een compositie van Jan van Dijk. De componist leeft nog en de compositie is jong, nog maar nauwelijks 15 jaar oud.
© 2008 www.orgelnieuws.nl