Text Example

advertentie

Het slotakkoord van een van de variaties van het ‘Veni Creator Spiritus’ van Duruflé weerklinkt. De orgelklank vult de hele ruimte van de kerk en gaat nog wel een seconde of zeven, acht door nadat de vingers van de toetsen zijn opgeheven. Even later verschijnt organiste Jetty Podt naast het rugwerk. ,,Mooi hé’’, roept ze naar beneden.

De Stevenskerk in Nijmegen is een prachtige kerk met een mooi orgel. Geen wonder dat bij orgelconcerten geen tientallen, maar honderden muziekliefhebbers de banken vullen. Daarmee behoort de Waalstad met Haarlem en Rotterdam onder de toppers op orgelgebied. Afgezien van enkele populaire ‘toetsenridders’, die volle kerken trekken, is het met de meeste orgelseries in Nederland nogal droevig gesteld met de bezoekersaantallen. Toch zijn er meer fraaie kerken met prachtige orgels dan de top-drie. Waarom lukt Leeuwarden of Zwolle niet wat in Nijmegen wel kan?

Kwaliteit

Volgens Jetty Podt heeft dat veel met kwaliteit te maken. Niet alleen van kerk en orgel, maar ook van de organisten die worden uitgenodigd, van de programma’s die ze spelen en van allerlei nieuwe dingen eromheen. ,,In die programma’s presenteren we het orgel niet in de eerste plaats als een kerkelijk instrument, maar als een volwaardig concertinstrument’’, zegt Podt. ,,Daarom worden er niet alleen Bachconcerten gegeven of concerten waarin andere componisten centraal staan, zoals dit jaar Langlais. We laten het orgel ook horen in combinatie met andere instrumenten of andere muziekgenres zoals jazz. Samenspelen met andere instrumenten is trouwens nogal moeilijk, omdat het orgel in een afwijkende toonhoogte staat. Toch is er dit seizoen een concert van orgel samen met een bayan, een Russische accordeon.’’

Het instrument is van 1773-1776 gebouwd door de Duitser Ludwig König. Met zijn bijzondere dispositie met een keur aan tertsvulstemmen is het een uniek instrument in het Nederlandse orgellandschap. ,,Het orgel is gebouwd in een tijd dat er betrekkelijk weinig muziek voor werd geschreven. Muziek van voor en na die tijd moet je dan ook steeds ‘vertalen’’’, zegt Jetty Podt. ,,Franse negentiende-eeuwse muziek klinkt hier prachtig. Het orgel heeft geen zwelkast, maar met de vele achtvoets-stemmen kun je dat wel imiteren’’. Ze geeft daar maar al te graag een demonstratie van.

Binnen in het orgel valt vooral op dat bijna alle pijpen verlengd zijn. ,,Het orgel had oorspronkelijk een lage toonhoogte van ongeveer A = 425. In de loop van de tijd werd dat verhoogd tot de normale hoogte van 440 door alle pijpen korter te maken. Bij de laatste restauraties is de oude situatie hersteld.’’

Goed is te zien dat het pijpwerk van een van de twee pedaalladen oud en dat van de andere nieuw is. ,,Een gevolg van de oorlog’’, zegt Podt. ,,De toren is bij een bombardement op 22 februari 1944 zwaar beschadigd, maar de spits viel gelukkig de goede kant uit. Alleen een van de twee pedaalladen is vernield. Het pijpwerk kon goed worden nagemaakt, omdat in de andere kant van het orgel de helft van de pijpen nog over was.’’ Hoe goed het ook gemaakt is, als je heel goed luistert, is er toch wel een klein verschil in klank, zegt Jetty Podt.

Kinderconcert

Het orgel is van binnen zo groot, dat je er gemakkelijk groepen mensen in kunt rondleiden. ,,Dat doen we dan ook. We proberen daar ook jongeren bij te betrekken. Ik ontvang elk jaar alle eersteklassers van het gymnasium. Ook geven we elk jaar een gratis kinderconcert.’’

Ook voor grotere projecten draait Podt haar hand niet om. ,,In 2005, tijdens het feest van het tweeduizendjarig bestaan van Nijmegen hebben we in de kerk het spel ‘Mariken van Nieumeghen’ opgevoerd, waarbij het orgel een belangrijke rol speelde’’, zegt Jetty Podt. ,,Ook hebben we ooit teksten van Dante gecombineerd met een orgeltranscriptie van een orkeststuk dat Liszt schreef bij de Divina Comedia van Dante.’’ En maar al te graag bereidt Podt momenteel een nieuw kinderconcert voor, Help, het orgel verzuipt!, dat op 16 september in Nijmegen in première gaat [ROEL SIKKEMA]

Overgenomen met toestemming van het Nederlands Dagblad.