advertentie
Voor de maand mei heeft de redactie van orgelnieuws.nl weer een bijzondere cd geselecteerd in de categorie ‘wannahaves’.
Deze compactdisc kost normaal € 14,90 en is gedurende de maand mei (alleen bij orgelnieuws.nl) verkrijgbaar voor € 12,50, excl. € 1,85 verzendkosten. lezersaanbieding@orgelnieuws.nl
Sietze de Vries bespeelt het Edskes-orgel
Pfarrkirche St. Peter und Paul
Tijdsduur: 76:14
Label: JSBRecords JSBR010114
Booklet: 11 pagina’s, Nederlands, Engels, Duits
Johann Seb, Bach: Praeludium und Fuge C-dur (BWV 547) – Partite diverse sopra “Sey gegrüsset, Jesu gütig” BWV 768 – “Schmücke dich, o liebe Seele” BWV 654.
Improvisaties: Franse baroksuite op Psalm 50 (Plein jeu, Duo, Tierce en taille, Basse de trompette, Dialogue sur les Grands jeux) – « Der Gang Jesu auf dem Wasser » (met Dekan Thomas Gröner, Mittenwald) – Nun danket alle Gott (Praeludium, Fuge und Choral).
”In Mittenwald hängt der Himmel voller Geigen”: zo afficheert het Beierse Mittenwald zich als de bakermat van de Duitse vioolbouw. Niet ten onrechte: sinds 1683 worden in het Alpenstadje al violen gebouwd, in 1858 opende men een heuse vioolbouwersschool en nog steeds kan de toerist in Mittenwald een museum bezoeken dat geheel is gewijd aan de vioolbouw.
Maar ’t is niet alleen viool wat de klok slaat in Mittenwald: in 1999 voltooide Bernhardt Edskes hier een riant gedisponeerd orgel met 29 stemmen voor de rooms-katholieke Pfarrkirche St. Peter & Paul. Delen van de fraaie orgelkas dateren nog uit de achttiende eeuw; in dispositie, vorm- en klankgeving is aansluiting gezocht bij de Zuid-Duitse orgelbouwtraditie van de barok.
Sietze de Vries, “huisorganist” van de firma Edskes, presenteert het orgel met drie Bachwerken en drie improvisaties. In het grote Praeludium en Fuga in C (BWV 547) horen we hoe de orgelklank gedragen wordt door een akoestiek die niet overdadig en vertroebelend werkt, maar waarin muziek uitstekend gedijt. Individuele registers en kleine registercombinaties krijgen alle kans om te klinken in de partita “Sey gegrüsset, Jesu gütig”. Zo horen we een ingetogen Principal 8’ in het openingskoraal en een melancholieke Quintade 16’ in de vierde variatie. De derde variatie is op een andere manier vermeldenswaardig: deze tweestemmige bewerking wordt hier gespeeld alsof het om een becijferde bas gaat, met toegevoegde continuo-accoorden in de linkerhand. Of Bach het zo bedoeld heeft, waag ik te betwijfelen, maar verrassend is het zeker! Het slotkoraal, gespeeld met een groot plenum, vergt het uiterste van de windvoorziening. De vulstemmen stralen, de Posaune geeft een waardige “dreun waer ’t al op steunen moet”, om maar eens met Revius te spreken. In zijn literatuurspel biedt Sietze de Vries als regel een mooi evenwicht tussen vitaliteit en expressie.
Als improvisator heeft De Vries inmiddels een klinkende reputatie opgebouwd. Een vijfdelige Suite in Franse barokstijl met een speelduur van zo’n veertien minuten heeft de relatief onbekende melodie van Psalm 50 als onderwerp. Het zijn hier vooral de tertsregisters die, méér dan de tongwerken, het specifiek Franse tintje aan de muziek geven, muziek die overigens met trefzekere hand stijlgetrouw wordt neergezet.
De geschiedenis van Jezus die wandelt op het water (Matth. 14: 22-33) wordt, verdeeld in vijf episodes, gelezen door de plaatselijke Dekan, Thomas Gröner. Sietze de Vries illustreert elk gedeelte met een toonschildering, waarin hij ook passende koralen citeert. Ik noem met name het fragment waarin de storm opsteekt: daar wordt met een 5/8 maat en dissonante samenklanken de beklemmende sfeer van het noodweer raak gekarakteriseerd.
In de afsluitende improvisatie over “Nun danket alle Gott” toont De Vries dat hij niet alleen creatief en verrassend te werk gaat, maar ook gewoon een goede fuga kan neerzetten, gewoon een koraal mooi kan harmoniseren, kortom: gewoon vakwerk leveren zonder poespas. Dáár raak je niet snel op uitgeluisterd, dát houdt het langst stand.
Bijzondere vermelding verdient het fraai vormgegeven booklet, met uitstekende foto’s van Jan Willem van Willigen. Je zou zó zin krijgen om op vakantie te gaan, richting Mittenwald! [DICK SANDERMAN]
