‘Denk aan wie je zijn voorgegaan!’ Het is een vermaning uit de Hebreeënbrief, die door menig organist ter harte is genomen. Van der Kooy speelde Kee in de Bavo, Coebergh maakte een De Klerk-cd in de Jozefkerk, Kroonenburg en De Vries eerden Asma in Amsterdam en in Maassluis.
advertentie
Onlangs verscheen een dubbel-cd waarmee de Slowaakse organiste Zuzana Ferjenčíková háár leraar herdenkt: Jean Guillou (1930-2019). Op de cd’s zijn symfonische gedichten van deze grootmeester te beluisteren.
Ferjenčíková, orgeldocent aan het Codarts-conservatorium te Rotterdam, voert ze uit op het Van den Heuvel-orgel in de kerk waar Guillou 52 jaar titularis was: de Saint Eustache in Parijs. En ze doet dit zo, dat zelfs wie nooit door Guillou’s groteske klanken werd bekoord (zoals deze recensent), z’n reserves laat varen en geboeid aan het luisteren slaat.
Fantastisch
Naar Temora bijvoorbeeld. Het stuk is genoemd naar een kasteel uit een Keltisch heldendicht. Prachtige muziek is het, waarbij ik aan Kwetal en Pee Pastinakel moest denken, de ventjes uit het bos bij Bommelstein waar, dankzij Sickbock, Bul Super of Bommel zelve, van alles uit de hand loopt en toch weer op z’n pootjes terecht komt.
Of naar de Regards: een stuk dat wel een verklanking lijkt van De Verzoeking van Sint Antonius van Bosch, Van Craesbeeck of Mandijn: schilderijen waarin zich allerlei onheilspellends voortbeweegt en dreigend verheft, terwijl de heilige stil in een hoekje zit.
Of naar La Chapelle des Abîmes (de kapel in de afgrond). Dit stuk met zijn ijzige en grommende geluiden, heeft veel weg van een ‘Grimmig’ sprookje, waarbij Guillou, à la Anton Pieck, een passende illustratie heeft gemaakt.
Hartstochtelijk
Op de cd’s is tevens muziek te beluisteren van Guillou’s grote voorbeeld: Franz Liszt – onder meer de Symphonische Gedichten Tasso en Orpheus. Deze klinken uiteraard in de bewerkingen die Guillou ervan maakte.
Beurtelings dromerige, speelse, hymnische en hartstochtelijke muziek is het, die door Ferjenčíková met piekfijne techniek, perfecte rubato’s en prachtige dynamiek wordt uitgevoerd, terwijl ze talloze kleurschakeringen van het Van den Heuvel-orgel horen laat.
Eigenzinnig
Helaas kan niet alles op deze cd’s mij bekoren. Guillou’s eigenzinnige gedachten in de Pensieri bijvoorbeeld. Of de exotische geluiden in zijn Élogue. Zelfs als je het gedicht meeleest waarbij het geschreven is, een lofzang op het Antilliaanse eiland Guadeloupe, blijven ze bevreemden.
Voorts had Ferjenčíková hier en daar best wat minder expressief kunnen excelleren. Haar uitvoering van Liszts Fantaisie et Fugue sur B-A-C-H (1855) – uiteraard in de syncretische versie, waarin Guillou de doorgaans gespeelde variant(1870; S.260ii) verrijkte met virtuositeit uit een pianoversie (1870; S.529ii) – klinkt als teveel van het goede.
En ook haar gepets en geroetsj in Prometheus mag, ofschoon geheel in geest van Guillou, aan mijn neus voorbijgaan. Geef mij Yuri McCoy maar, of Olivier Latry. Hun uitvoeringen van B-A-C-H en van Prometheus klinken minder stekelig en schichtig, en zijn daardoor aangenamer om naar te luisteren.
Vergetelheid
Tot besluit van de cd’s klinkt Liszts eerste Valse oubliée. Het is een wals die oplaait – en uitsterft in vergetelheid. Hopelijk gebeurt dit niet met het eerbetoon dat door Ferjenčíková is ingezet: deze dubbelaar dient het begin te zijn van een reeks, waarop het gehele oeuvre van Guillou te beluisteren is.
Wat nog volgt weet ik niet. Dit deel is in elk geval, ondanks vermelde bezwaren, het waard om in uw speler te stoppen.
Jean Guillou: Organ Works Vol. 1 – Symphonic Poems
Guillou: Ballade ossianique No. 1 ‘Temora’ [Op. 8]; Pensieri (Thoughts) pour Jean Langlais [Op. 54]; Regard [Op. 77]; Éloge I [Op. 52]; La Chapelle des abîmes [Op. 26]; Liszt (arr. Guillou): Orpheus. Poème symphonique; Prometheus. Poème symphonique; Fantaisie et fugue sur le nom de ‘B-A-C-H’ (syncretische versie); Tasso. Poème symphonique; Valse oubliée No. 1.
Zuzana Ferjenčíková, Van den Heuvel-orgel, Eglise Saint-Eustache, Parijs
Aeolus – AE-11391, SACD, 2CD, TT 137:34, 2023, prijs € 29,99 | aeolus-music.com
