Onlangs is de website www.standaart-orgels.nl gelanceerd, gewijd aan de Schiedamse orgelmaker Standaart. Deze firma was vooral in het begin van de 20e eeuw actief. De site wil een overzicht bieden van de geschiedenis en het werk van de in 1904 opgerichte orgelmakerij.
Het initiatief voor de website werd genomen door Piet van Hoogdalem (1937-2011), die in de jaren kort voor zijn overlijden een grote hoeveelheid informatie over de orgelmakerij uit zijn woonplaats Schiedam wist te verzamelen. Door zijn overlijden was van publicatie op een website niet meer gekomen.
Werklijst
Na zijn overlijden droegen de nabestaanden het materiaal over aan Geert Jan Pottjewijd, die dit archief nu via de nieuwe website ontsluit. Naast de familie- en bedrijfsgeschiedenis van Standaart vormt de werklijst het belangrijkste deel van de website. Pottjewijd heeft zich daarbij voor een groot deel gebaseerd op een in 1977 door W.H. van der Kleij in tijdschrift de Mixtuur gepubliceerde werklijst van de periode 1904-1935. De werklijst is verder gecompleteerd met informatie uit onder meer reclamemateriaal van de firma Standaart en (orgel)tijdschriften.
Standaart
De orgelmakerij Ateliers voor Kerkorgelbouw A. Standaart werd in 1904 opgericht door Adrianus Willem Jacobus Standaart (1882-1958). Zijn grootvader was A. van den Haspel, medefirmant van de firma Kam & Van der Meulen. Standaart zelf leerde het vak bij Maarschalkerweerd in Utrecht. Aanvankelijk waren het vooral kerkorgels die het atelier in Rotterdam verlieten, vanaf de jaren twintig werden er ook bioscooporgels gebouwd. De firma verhuisde toen ook naar Schiedam, waar het bedrijf in de hoogtijdagen zo’n 40 werknemers had. Een aantal van zijn medewerkers vestigde zich later als zelfstandig orgelmaker, zoals Gerrit van Leeuwen, Theo Stunck, Valckx en Van Kouteren, Fonteyn en Gaal, Clavaux en Leeflang.
Faillissement
Ondank het feit dat Standaart lange tijd het hoofd wist te bieden aan goedkope concurrentie uit Duitsland, was een faillissement in 1935 niet af te wenden. Het bedrijf wordt later nog wel door de zonen voortgezet, maar tot een grote nieuwbouwportefeuille heeft het niet geleid. Met het overlijden van zoon Cor komt in 1976 definitief een einde aan de firma Standaart.
Romantisch
Standaart bouwde voornamelijk (elektro-)pneumatische orgel met een uitgesproken romantische inslag en een grote schakering aan achtvoets registers. De in de jaren 30 op gang komende Orgelbewegung met de herwaardering van het barokorgel had weinig invloed op de disposities van Standaart-orgels. Na de Tweede Wereldoorlog kon het hoogromantische orgeltype op weinig bijval rekenen, waardoor veel van het oeuvre van Standaart verloren is gegaan. Redelijk intacte instrumenten zijn nog te vinden in onder meer de Burgerzaal van het Stadhuis van Rotterdam en de Protestantenbond in Schiedam.
Herwaardering
In met name de afgelopen twee decennia heeft het door Standaart gehanteerde orgeltype, en daarmee het werk van Standaart, een herwaardering ondergaan. Zo is in 2013 het Standaart-orgel van de Hervormde Kerk te Oud-Alblas als rijksmonument gerestaureerd.
Aangevuld
De eenvoudig vormgegeven website toont een veelheid aan foto’s, disposities, krantenknipsels, ander gedigitaliseerd archiefmateriaal en links naar bronnen. De informatie wordt nog regelmatig door Pottjewijd aangevuld.