In 1985 ging ik naar Salamanca om daar de befaamde internationale zomercursus van Guy Bovet over Spaanse orgelmuziek te gaan volgen. Mededocent van Bovet was de voor mij toen volslagen onbekende Montserrat Torrent.
advertentie
Bij aankomst bleek zij een sympathieke en in eerste instantie wat frêle ogende dame te zijn die zich in de cursusweek echter ontpopte als een uiterst vitale, gedistingeerde dame die ondanks haar leeftijd nog een goede docente en vaardige organiste was.
Spaanse Marie-Claire Alain
Achteraf bleek ik kennis te hebben gemaakt met een organist die je de Spaanse Marie-Claire Alain zou kunnen noemen. Een warme persoonlijkheid en erudiete musicienne. Kortom, iemand die bewondering afdwingt.
Bewonderenswaardig vond één van haar leerlingen en tevens eigenaar van het label Motette, Giovanni Solinas, haar ook. Hij maakte een film over haar leven die onlangs op DVD verscheen.
Montserrat was al op jonge leeftijd achter de piano te vinden maar was na het spelen van een Bachkoraal definitief aan het orgel verknocht. Zij volgde orgellessen bij de indertijd befaamde pedagogen Fernando Germani en Helmuth Rilling waarna een glansrijke nationale en internationale carrière volgde als organist en docent. Zij doceerde orgel aan het Conservatorium van Barcelona en gaf naast concerten talrijke masterclasses overal ter wereld.
Bescheiden, doorleefd en bezield
De ondertitel van de DVD – het leven van Montserrat Torrent i Serra – suggereert misschien een complete, droge, chronologische biografie van het leven van Montserrat Torrent vol anekdotische details. Dat is het niet. Zo komen haar buitenlandse reizen en de prijzen die haar ten deel zijn gevallen niet aan bod.
Het is ook geen film in cinematografische zin, want een verhaallijn ontbreekt en veel meer dan de organiste die pratend en spelend (overigens wel mooi) in beeld komt krijgen we niet te zien. Maar wat het wel is, is des te indrukwekkender: een diepgaande reflectie op het innerlijk leven van deze musicienne, in de vorm van een uitgebreid interview met haar.
Solinas stelt precies de goede vragen die Montserrat de gelegenheid geven haar zieleroerselen prijs te geven. Het blijkt dat muziekmaken in haar leven een grote steun bij moeilijkheden is geweest en dat het orgelspelen haar veel onverstoorbaar geluk heeft gegeven.
Opvallend en ontroerend is het hoe de hier 93-jarige Torrent in alle eenvoud en bescheidenheid, doorleefd en bezield aan het vertellen is; je zit op het puntje van je stoel te kijken en te luisteren naar deze wonderlijk vitale dame, koningin van het orgel. ’De mens achter de organist’ komt helemaal tot leven. Ze houdt geen neuzelende beschouwingen over prestanten en dergelijke maar geeft behartenswaardige levenslessen.
Ook haar activiteit als pedagoog komt aan bod waarbij ze enkele waardevolle tips en wijze inzichten geeft (‘een organist is geen mislukte pianist’, ‘sluit een frase niet af alsof je vertrekt en de deur achter je dichtknalt’).
Zelf aan het werk
Het interview wordt afgewisseld met vijf fragmenten waar we de organiste aan het werk kunnen zien en horen. Daarin klinkt muziek van De Cabezón en Correa de Arauxo op een mooi zangerig ademend orgeltje uit 1719, in middentoonstemming en met handbewogen windvoorziening. Erg boeiend zijn ook de onbekende romantische stukken van Mompou en Guridi op een verrassend goed klinkend nieuw orgel van Grenzing. Twintigste-eeuws Spaans repertoire, waarvoor Torrent ook de nodige promotie heeft verricht, is helaas op de plank blijven liggen, maar niet iedereen zal daar rouwig om zijn.
Haar spel heeft de typische kenmerken van een organist van de oudere generatie uit de vorige eeuw. Het lijkt wat stijf, ongecultiveerd en gedateerd maar is bij nadere beschouwing nobel, spontaan, pretentieloos en volkomen integer .
‘Eenvoud in perfectie’ noemt interviewer Solinas het ergens en daarmee is ook de persoon Torrent mooi getypeerd .
Bewondering en respect
Het booklet is wat summier maar wel sfeervol met informatie over de orgels, foto’s van een jonge Montserrat en de opnamesessies.
Deze dvd is een boeiende film die bewondering en respect afdwingt omdat het een unieke blik geeft in de ziel van iemand die haar hele leven heeft gewijd aan de (orgel)muziek. Daarmee is het een mooi menselijk portret dat vooral voor iedereen die met het orgel te maken heeft inspirerend en leerzaam is.
Das Leben der Montserrat i Serra, Die Köningin der Orgel
Interview met Giovanni Solinas en muziekvideo’s op de orgels van het Museu de la música en de Basilica de la Mare de Déu in Barcelona
Motette – 15005, DVD (regiovrij), TT 60’05, ondertitels: SP/EN/DU/FR, booklet 15 p. EN/SP/DU/FR , prijs € 23,80 | motette.org
