Het Kiespenning-orgel in de Grote Kerk te Wijk bij Duurstede staat sinds kort weer in middentoonstemming. Dat vond plaats in het kader van restauratiewerkzaamheden die orgelmakerij Gebr. Van Vulpen eind 2017 en begin 2018 heeft uitgevoerd. Op vrijdag 9 maart wordt het orgel gepresenteerd met een concert door titularis Pim Schipper en adviseur Wim Diepenhorst.
advertentie
Het orgel van de Wijkse Grote Kerk dateert in eerste aanleg uit het begin van de zeventiende eeuw en wordt toegeschreven aan orgelbouwer Albert Kiespenning. Het orgel is vermoedelijk in 1631 gereed gekomen. In 1717 werd het orgel door Matthijs Verhofstad gerestaureerd en uitgebreid, waarbij het zijn huidige vorm kreeg.
De werkzaamheden die Johann Caspar Friedrichs in 1819 uitvoerde hadden een grotere impact op het orgel. Het Borstwerk werd verwijderd en er werd een Rugwerk geplaatst waarin een deel van het pijpwerk van het Borstwerk een plaats kreeg. De zwaluwnestbalustrade werd vergroot tot de breedte van het schip.
Restauratie
Bij de restauratie van de kerk aan het eind jaren 60 en in de jaren 70 werd ook het orgel gereconstrueerd. Dat werk werd uitgevoerd door orgelmakerij Gebr. Van Vulpen. Uitgangspunt was de situatie van 1717. Het instrument werd ontdaan van het negentiende-eeuwse Rugwerk en kreeg zijn Borstwerk terug. Daarop werd in plaats van de de Sesquialter een Regaal 8 gedisponeerd. Verder behoefden slechts de Octaaf 2 en Flageolet 1 volledige reconstructie. Daarmee dateert het overgrote deel van het pijpwerk van de periode tot en met 1717. Tevens werd het ‘zwaluwnest’ hersteld en kreeg het orgel pnieuw zijn toegang via de toren. Het pedaal werd zelfstandig gemaakt met drie stemmen in een zelfstandige kast achter het historische orgelmeubel.
Middentoonstemming
Vervuiling van het instrument door restauratiewerkzaamheden aan de kerk en de constatering van loodcorrosie in een deel van het pijpwerk maakten opnieuw herstelwerk noodzakelijk. Dat werd van oktober 2017 tot en met januari 2018 uitgevoerd door orgelmakerij Gebr. Van Vulpen. Namens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) trad Wim Diepenhorst op. In nauw overleg met de RCE kon aan de ter plaatse levende wens het orgel weer in middentoon te stemmen gehoor worden gegeven. Daarbij speelde mee dat de kerk binnen afzienbare tijd de beschikking krijgt over een Engels koororgel uit 1883. Naast de ‘omstemming’ werd ook de intonatie enigszins herzien, waarbij met de nieuwe inzichten sinds de vorige restauratie is gestreefd naar een meer ontspannen aanspraak van het pijpwerk.
Presentatieconcert
Het gerestaureerde orgel zal vrijdag 9 maart worden gepresenteerd tijdens een concert. Vaste bespeler Pim Schipper en RCE-orgeldeskundige Wim Diepenhorst zullen het Kiespenning-orgel laten klinken in werk van Tunder, Bruna, Scheidt, Couperin, Sweelinck, Rossi en Buxtehude. Adjan Smitsman, directeur van Van Vulpen, zal een toelichting op de werkzaamheden geven. Het concert dat om 20.00 uur begint zal worden afgesloten met een borrel.
Koororgel
Naast het Kiespenning-orgel bevindt zich nog een koororgel binnen de muren van de Grote Kerk. Dit eenklaviers instrument van vier stemmen werd na de reconstructie van het hoofdorgel door Van Vulpen gebouwd met gebruikmaking van het afkomende materiaal van het Friedrichs-rugwerk uit 1819. Sinds kort is het verplaatst naar het zuidertransept om ruimte te maken voor het Harrison & Harrison-koororgel (19/IIP, 1883) afkomstig uit Bishop Auckland in Noord-Engeland.
Dispositie Kiespenning-orgel
Hoofdwerk C-c3
Prestant I-II 8
Roerfluit 8
Octaaf 4
Fluit 4
Quint 3
Octaaf 2
Mixtuur IV bas/ discant
Cornet IV discant
Sesquialter II discant
Trompet 8 bas/ discant
Borstwerk CDEFGA-c3
Holpijp 8
Roerfluit 4
Prestant 4 discant
Octaaf 2
Flageolet 1
Regaal 8
Pedaal C-d1
Bourdon 16
Octaaf 8
Trompet 8
Werktuiglijke registers
Koppeling Pedaal + Hoofdwerk
Tremulant Hoofdwerk
Tremulant Borstwerk
