Na bijna tien jaar te hebben gezwegen wordt het orgel van de Royal Festival Hall in London op 18 maart opnieuw in gebruik genomen. Het in 1954 door Harrison & Harrison naar een ontwerp van Ralph Downes gebouwde orgel wordt wel gezien als het begin van de neoklassieke orgelbeweging in Engeland. Recent werd het orgel na een omvangrijke restauratie herplaatst door Harrison & Harrison.

Text Example

advertentie

De Royal Festival Hall maakt deel uit van het Southbank Centre, een cultuurcentrum op de zuidoever van de rivier de Theems in Londen. De 2.700 zitplaatsen tellende concertzaal werd in 1951 in gebruik genomen. Organist en orgeldeskundige Ralph W. Downes (1904-1993) kreeg in 1948 de opdracht een groot orgel te ontwerpen voor de nieuwe zaal. Downes kwam met een ontwerp dat in veel opzichten brak met een traditie van romantische concertorgels in town halls en concertzalen.

Barokke elementen

Niet alleen uiterlijk, door de open opstelling van het orgel over de gehele breedte van het podium, maar ook klanktechnisch, door gebruik van meer barokke elementen in dispositie en mensurering. Zowel historische orgels in Nederland, het werk van de orgelmakers D.A. Flentrop, Marcussen en de Amerikaan G. Donald Harrison alsook de orgels van Cavaillé-Coll waren inspiratiebronnen voor Downes.

Controverse

Het ontwerp zorgde destijds voor controverse in Engeland doordat de neoklassieke stijl nogal afweek van de gangbare, romantische orgelstijl. Inmiddels wordt het orgel wel gezien als het begin van de English Organ Reform Movement, de Engelse neoklassieke orgelbeweging die vanaf de jaren 50 van belangrijke invloed was op de orgelbouw in Engeland. Die invloed is ondermeer merkbaar in de kathedraalorgels van St. Albans en Gloucester (onder Ralph Downes), Coventry en Blackburn.

Uitdagingen

De firma Harrison & Harrison uit Durham kreeg de opdracht het 103 stemmen tellende orgel te bouwen. In 1950 ging de bouw van start. Het orgel kreeg elektro-pneumatische tractuur. De dispositie is verdeeld over vijf manuaaldivisies (waarvan drie in zwelkast), vier manualen en pedaal. Het metalen pijpwerk is voor het grootste deel van spotted metal (50% tin, 50% lood).

De intonatie vond plaats onder supervisie van Ralph Downes. Niet alleen de voor de Engelse orgelmakers nieuwe intonatiemethoden maar ook de zeer droge akoestiek van de zaal vormden de grootste uitdagingen. De bouw van het, in grootte, derde orgel van Engeland werd in 1954 afgerond.

Zowel kort na de voltooiing van het orgel als in 1969 en 1973 werd nog een aantal kleine aanpassingen aan het orgel gedaan onder leiding van Ralph Downes.

Akoestiek

Tussen 2005 en 2007 werd een grote renovatie van de Royal Festival Hall uitgevoerd waarbij ook maatregelen zijn genomen om de akoestiek van de zaal te verbeteren. Het orgel werd voor deze werkzaamheden gedemonteerd door Harrison & Harrison om na restauratie te worden teruggeplaatst in met circa 1 meter diepte verminderde orgelruimte. Na de renovatie van de concertzaal werd een derde deel van het orgel teruggeplaatst: de speeltafel en de linker sectie van het orgel (Swell, de labialen van het Great en de Principal 32’ van het Pedal). Het overige tweederde, de middensectie en het rechter deel, bleef in de afwachting van restauratie opgeslagen bij de orgelbouwer.

Restauratie 2011/2013

In 2010 werd een campagne opgezet om de benodigde £ 2,3 miljoen voor volledige restauratie van het orgel binnen te krijgen. Met onder andere een substantiële bijdrage van het Engelse Heritage Lottery Fund kon in 2011 worden gestart met de laatste fase van de restauratie door Harrison & Harrison. De windvoorziening werd hersteld en met het stellingwerk aangepast aan de nieuwe, minder diepe opstelling die in hoofdlijnen wel volgens het oorspronkelijk ontwerp is gebleven. De elektrische tractuur werd geheel gereviseerd. Het pijpwerk werd gerestaureerd en in intonatie binnen het concept aangepast aan de verbeterde akoestiek van de zaal. De dispositie bleef ongewijzigd.

Ingebruikname

Op 18 maart wordt het orgel in gebruik genomen met een (inmiddels uitverkocht) galaconcert door organisten John Scott, Jane Parker-Smith, Isabelle Demers, David Goode en onder meer de brass-ensembles van het London Philharmonic Orchestra en het Philharmonia Orchestra en trompettiste Alison Balsom.

In de weken daarna wordt het festival Pull Out All The Stops plaatsvinden waarin het gerestaureerde orgel, orgelmuziek en orgelbouw een grote plaats zal innemen. Op het festivalprogramma staan onder meer concerten door John Scott, Thomas Trotter, Olivier Latry, Cameron Carpenter, concerten met symphonieorkesten, workshops, lezingen, demonstraties en een groot aantal educatieve activiteiten.

Meer informatie

www.pulloutallthestops.org
www.soutbankcentre.uk

Dispositie

Great – II, C-c4
Principal 16
Gedacktpommer 16
Principal 8
Diapason 8
Harmonic Flute 8
Rohrgedackt 8
Quintflute 5 1/3
Octave I-II 4
Gemshorn 4
Quintadena 4
Quint 2 2 /3
Superoctave 2
Blockflute 2
Tierce 1 3/5
Mixture V
Sharp Mixture IV
Cornet V
Bombarde 16
Trumpet 8
Clarion 4

Positive I, C-c4
Principal 8
Gedackt 8
Quintadena 8
Octave 4
Rohrflute 4
Rohrnazard 2 2 /3
Spitzflute 2
Tierce 1 3/5
Larigot 1 1/3
Mixture V
Sharp Mixture V
Carillon II-III
in Choir-zwelkast:
Trumpet 8
Dulzian 8

Choir – I, C-c4 – in zwelkast
Salicional 16
Open Wood 8
Stopped Wood 8
Salicional 8
Unda Maris 8
Spitzoctave 4
Openflute 4
Principal 2
Quint 1 1/3
Octave 1
Sesquialtera II
Mixture IV
Cromorne 8
Schalmei 4

Swell – III, C-c4 – in zwelkast
Quintadena 16
Diapason 8
Gemshorn 8
Quintadena 8
Viola 8
Celeste 8
Principal 4
Koppelflute 4
Nazard 2 2/3
Octave 2
Openflute 2
Tierce 1 3/5
Flageolet 1
Mixture IV-VI
Cymbel III
Bombarde 16
Trumpet 8
Hautboy 8
Vox Humana 8
Clarion 4

Solo – IV, C-c4 – in zwelkast
Diapason 8
Rohrflute 8
Octave 4
Waldflute 2
Rauschquint II
Tertian II
Mixture VI
Basset Horn 16
Harmonic Trumpet 8
Harmonic Clarion 4

Pedal – C-g1
Principal 32 – C-H zink, rest i.c.m. Principal 16, Great
Majorbass 32
Principal 16
Subbass 16
Salicional 16 – tr. Choir
Quintadena 16 – tr. Swell
Quintflute 10 2/3
Octavebass 8
Gedackt 8
Quintadena 8 – tr. Swell
Nazard 5 1/3
Superoctave 4
Spitzflute 4
Openflute 2
Septerz II
Rauschquint II
Mixture V
Bombarde 32 – C-H zink, rest i.c.m. Bombarde 16
Bombarde 16
Dulzian 16 – c-g1 tr. Positive
Trumpet 8
Cromorne – tr. Choir
Clarion 4
Schalmei 4 – tr. Choir
Cornett 2

Werktuiglijke registers
Gebruikelijke normaalkoppels
Postive on Great – transfer Positive van I naar II
Choir on Solo – transfer Choir van I naar IV
Great Reeds & Cornet on Solo
Swell Octave – octaafkoppel voor alleen 16-8-4-registers
Great Sub Octave
Generaal Crescendo
Diverse vrije combinaties
Tremulant Swell
Tremulant Choir
Tremulant Positive
Tremulant Solo – uitgezonderd Harmonic Trumpet en Clarion