Het voormalige treinstation van Cincinnati (Ohio), geopend in 1933, is een enorm bouwwerk met een koepel van 55 meter doorsnede en 32 meter hoogte. In de jaren 70 van de vorige eeuw verdwenen de treinen en werd het station getransformeerd tot een winkelcentrum, om vervolgens in 1990 te worden verbouwd tot cultureel centrum met musea, een theater en een bibliotheek. O ja, en sinds 1991 stopt er zo nu en dan ook weer een trein …

Text Example

advertentie

In de centrale hal, de rotunda, bevindt zich een symfonisch orgel van Ernest M. Skinner, de man van wie Vierne in 1927 al schreef ‘U bent de grootste orgelbouwer van onze tijd’. Veelzeggend is ook Viernes uitspraak ‘Mijn muziek zou totaal anders van karakter zijn geweest als ik dit soort orgels had leren kennen toen ik nog jong was’. En inderdaad, we betreden hier een klankenwereld die zo compleet anders is dan wij gewend zijn dat je met heel andere oren moet gaan luisteren. ’t Is één en al kleur, dynamiek en expressie. Als César Franck zijn Cavaillé-Coll al als een orkest bestempelde, ga je je afvragen wat hij zou hebben geroepen wanneer hij een Skinner zou hebben bespeeld.

Je moet er natuurlijk wel mee kunnen omgaan, zo’n vierklaviers beest vol orkestrale stemmen, met alle divisies in zwelkast, met Chimes en Harp, met op het vierde klavier liefst vier zwevende achtvoeten op rij (Unda Maris, Voix Celeste, Flute Celeste, Cello Celeste), met hogedruktongwerken, met – teveel om op te noemen.

In 2007, na een reeks concerten in Cincinnati, bezocht de Franse organist Jean-Baptiste Robin het Museum Center om het orgel te bekijken – en hij was meteen verkocht. Robin is niet alleen een briljant speler, maar componeert en orkestreert ook. Die vaardigheden kan hij nu ook etaleren op de cd met orkesttranscripties die hij hier opnam.

Het is werkelijk fascinerend om te horen hoe orkestmuziek volstrekt overtuigend kan klinken op een orgel waar alles mengt, waar zwelkasten het grootste plenum tot bijna onhoorbaar weten te reduceren, waar een Setzer het mogelijk maakt om registratiewisselingen te realiseren waar een Nederlandse registrant nachtmerries van zou krijgen. Het extatische crescendo in het Adagio for Strings van Barber, de geraffineerde kleurrijkheid in de Entr’acte uit Carmen van Bizet, de klokken in La cathédrale engloutie van Debussy, de verpletterende tongwerken in de Roemeense volksdansen van Bartók: je weet niet wat je hoort!

Heel bijzonder is ook Urlicht uit de tweede Symfonie van Mahler, een live-opname van een concert in 2011 waarin de mezzosopraan Stacey Rishoi de solo zingt. De riante akoestiek van de rotunda, met zes seconden nagalm, vormt een ideale bedding voor de dialoog tussen de zangstem en de soloregisters van het orgel. Ook in Asturias van Albéniz is de ruimtewerking tussen de verschillende divisies van het orgel betoverend.

En ja, we zouden het bijna vergeten: op zo’n Skinner kun je ook orgelmuziek spelen. Robin speelt de BACH van Liszt, dankbaar gebruik makend van alle zwelkasten die hem ter beschikking staan en prachtig inspelend op de akoestiek, razend virtuoos waar het kan maar ook heerlijk rustig waar het mag. Tot slot klinkt een eigen compositie van Robin: Cercles Lontains, ritmisch en vol contrasten.

Tot voor kort konden wij in Europa alleen maar dromen van zo’n Rolls Royce onder de orgels, maar de firma Klais heeft er inmiddels een naar Duitsland gehaald: een grote Skinner uit 1930 is nu te horen in de Saalkirche in Ingelheim. Wanneer krijgen we er een in Nederland? Een fantastische plek voor zo’n orgel hebben we al: het postkantoor aan het Neude in Utrecht!

The American Symphonic Organ

Jean-Baptiste Robin – E.M. Skinner organ, Cincinnati Museum Center at Union Terminal, Cincinnati, Ohio

La cathédrale engloutie – from Préludes Book 1/10 (Debussy); Asturias – from Suite espanola, op. 47 (Albéniz); Prélude à l’après-midi d’un faune (Debussy); Six Romanian Folk Dances, Sz56 BB68 (Bartók); Entr’acte from Carmen (Bizet); Adagio for strings, op. 11 (Barber); Prelude in C sharp minor, op. 3/2 (Rachmaninov); Urlicht from Symphony No. 2 (Mahler); Prelude and Fugue on B-A-C-H (Liszt); Cercles Lointains (Robin).

Label: Brilliant Classics
Nummer: BR94726
Speelduur: 71’20
Booklet: 11 pagina’s (EN)
Prijs: € 8,00