Dat Noorse orgelcomponisten buiten hun vaderland relatief weinig worden gespeeld, is wat mij betreft een betreurenswaardig feit. Aan het label LAWO ligt het in elk geval niet: dat laat de ene na de andere prachtige uitgave het licht zien. Zoals deze nieuwe cd waarop organist Arnfinn Tobiassen en sopraan Lisa Johnson werken van Johan Kvandal presenteren.
advertentie
Johan Kvandal (1919-1999) studeerde in Oslo bij Arild Sandvold (‘de Noorse Reger’), van wie je in ons land nog wel eens de To Orgelstykker Over Tema Av Joseph Haydn hoort (Marco den Toom bijvoorbeeld heeft ze op het repertoire). Verder studeerde hij in Parijs bij Nadia Boulanger, een periode die een belangrijke invloed heeft gehad op zijn componeerstijl.
Waar zijn vroege werken, tot pak ‘m beet 1955, duidelijk nog de sfeer ademen van de Noors-romantische stijl zoals Grieg die predikte, komen daarna steeds vaker Bartók, Stravinsky en Messiaen om de hoek kijken. Maar wat altijd aanwezig is, in meerdere of mindere mate: de volksmuziek als grote inspiratiebron. Tja, je bent Scandinaviër of je bent het niet… Om de een of andere reden spreekt die oriëntatie op volksmuziek, zeg maar de melodieën die van generatie op generatie werden en worden doorgegeven, mij altijd erg aan.
De ontwikkeling van Kvandal als componist is op deze cd goed waarneembaar: het vroegste werk dateert uit 1946, het laatste uit 1996. Dat laatste werk, de Fantasia for orgel, is een soort culminatie van alles wat Kvandal tot dan voor orgel had geschreven: eigentijdse klanken gaan gepaard met meer traditionele thema’s. Een gaaf stuk dat op veel concertprogramma’s een plek verdient!
Vergelijkingsmateriaal is er weinig, maar ook zonder dat kun je rustig concluderen dat Tobiassen – ik besprak eerder zijn Kverno-portret – en Johnson voor exemplarische uitvoeringen zorgen. Met veel aandacht en gevoel voor detail ontvouwen ze Kvandals gevarieerde klanktaal. De cd-titel A Quiet Beauty begrijp ik overigens niet helemaal (en wordt in het booklet niet uitgelegd): je zou – ten onrechte – de indruk kunnen krijgen dat deze muziek in overwegende mate focust op verstilling en (klank)schoonheid.
Het is even zoeken naar het antwoord op de vraag welk orgel we hier horen. Bij de ‘aftiteling’ op de voorlaatste pagina van het booklet staat dat de cd is opgenomen in Vår Frelsers kirke (‘De kerk van onze Verlosser’) in Haugesund. Dat is alles. Over het bespeelde orgel geen enkele informatie, in woord noch beeld. Een beste misser.
De website van de Noorse orgelliefhebber Magnus Hagtvedt biedt (een verrassende) uitkomst: het orgel (40/III/P) is nota bene van Nederlandse makelij, het werd in 2004 opgeleverd door de firma Verschueren. Nog een Nederlands tintje: onze landgenoot Goos ten Napel is in deze kerk werkzaam als cantor-organist. De warm-heldere klank van dit fraaie instrument past goed bij de doorzichtige structuur die Kvandals muziek doorgaans kenmerkt. Een gelukkige keuze dus.
Al met al kan ik niet anders dan dit klinkende monument voor Johan Kvandal van harte aanbevelen.
A Quiet Beauty – Works by Johan Kvandal
Tre Julesalmer (1946); Koralforspill over ‘Ljoset yver landet dagna’ (1956); Benedicam Dominum, op. 17 (1957); Toccata for orgel, op. 5, nr. 3 (1958); Meditasjon for fastetiden (1961); Jeg er kommet som et lys til verden (1963); Til deg herre, tar jeg min tilflukt, op. 26, nr. 1 (1966); O Domine Deus, op. 26, nr. 2 (1966); Partita over folketonen ‘Hvor er det godt å lande’, op. 36 (1971); Preludium (1977); Fantasia for orgel, op. 83 (1996); To religiøse sanger (1965).
Arnfinn Tobiassen, Verschueren-orgel, Vår Frelsers kirke, Haugesund (Noorwegen); Lina Johnson, sopraan
LAWO Classics – LWC 1203, TT 58’, opname 03/2019, prijs € 14,96 (tijdelijke aanbieding, normaal € 19,95) | challengerecords.com
