Text Example

advertentie

Het maartnummer 2008 van jaargang 31 opent met een omstandige bijdrage van Yves Senden n.a.v. de herdenking van de honderdste verjaardag van de Franse organist-componist Olivier Messiaen.

Een meerdelige reeks, gespreid over drie nummers, behandelt de orgelmuziek in Vlaanderen in de 20e eeuw. Auteur Stijn Hanssens verdiepte zich in de materie en brengt een eerste gestoffeerde bijdrage, gelardeerd met heel wat historische foto’s en documenten.

Een greep uit de inhoud:

Olivier Messiaen (1908-1992)

Op 10 december 2008 zal het precies 100 jaar geleden zijn dat de Franse toondichter Olivier Messiaen werd geboren.

In dit gedenkjaar opent Orgelkunst zijn 31ste jaargang met een bijdrage van Yves Senden die het belang onderlijnt van deze markante persoonlijkheid in de ontwikkeling van de twintigeeuwse orgelmuziek.

Olivier Messiaen behoort tot de belangrijkste componisten van de 20ste eeuw. Met zijn ‘modes à transpositions limitées’ en zijn additieve ritmische structuren (‘valeur ajoutée’) verbindt hij het reeksdenken van Schönberg met de additietechniek van het neoclassicisme tot een idiosyncratisch idioom dat denken rondom een tonaal centrum blijft insluiten. Door het reeksdenken uit te breiden naar andere parameters baant hij de weg voor de serialisten (Goeyvaerts, Boulez, Stockhausen), zonder er evenwel deel van uit te maken. Hij introduceert vanuit zijn ornithologische interesse de vogelzang in zijn composities. Het orgel was vanaf zijn jeugd zijn geliefkoosd instrument, en hij gebruikte het om zijn theoretische inzichten in de praktijk om te zetten via een aantal (theologisch gefundeerde) cycli die mee de muziekgeschiedenis hebben bepaald: ‘La Nativité du Seigneur’, ‘Les Corps Glorieux’, ‘Messe de la Pentecôte’, ‘Livre d’Orgue’, ‘Neuf Méditations sur le Mystère de la Sainte Trinité.’

Messiaen noemde zichzelf graag “theologisch kunstenaar” en vervulde trouw tot aan zijn dood in 1992 zijn taak als organist aan de Ste.-Trinitékerk te Parijs.

De Parijse kardinaal Lustiger (+ 2007) gaat in dieper in op dit aspect en noemt Olivier Messiaen “le musicien de l’invisible”.

Orgelmuziek in Vlaanderen in de twintigste eeuw (deel 1)

“Orgelmuziek in Vlaanderen in de twintigste eeuw” is een meerdlige reeks die een gedocumenteerd overzicht biedt van orgelcomponisten en -composities van eigen bodem.

In een eerste bijdrage brengt auteur Stijn Hanssens een overzicht van de componisten die werkzaam waren in de periode 1900-1940.

De eerste decennia van de 20e eeuw kunnen als en voortzetting gezien worden van tendensen die hun oorsprong vinden in de 2e helft van 19e eeuw. Wanneer de nieuwe eeuw aanbreekt bekleden vooral leerlingen van Jacques-Nicolas Lemmens cruciale plaatsen in de orgelwereld. Zo onderwijzen rond de eeuwwisseling de organisten J. Callaerts, J. Tilborghs en A. Mailly aan de Vlaamse conservatoria. Het bestuur van de Interdiocesaan Instituut voor kerkmuziek, in 1879 door Lemmens gesticht, is op dat moment in handen van E. Tinel. Hoewel deze laatste geen rechtstreekse leerling van Lemmens is, zal ook hij de 19e eeuwse opvattingen over (orgel)muziek verder uitdragen. Vlak na het begin van de 20e eeuw worden deze markante figuren opgevolgd. De trouw aan de Romantische traditie is bij deze nieuwe generatie echter bijzonder groot.

Een overvloed van nieuwe composities ontstaat. Deze orgelwerken staan, onder invloed van het Caecilianisme en het Motu proprio van Pius X uit 1903, vaak in functie van de eredienst. Andere meer groots opgezette werken dragen duidelijk de stempel van de Franse symfonische orgelschool. W.O. I. zorgt niet voor de misschien te verwachten breuk met het verleden. Pas rond de jaren 1930 zal, bij het aandienen van weer een nieuwe generatie, stilaan maar zeker een nieuw soort orgelesthetiek ontstaan. De herwaardering van de oude muziek is daar niet vreemd aan. Met F. Peeters, P. de Maleingreau en A. Papen aan het roer van de belangrijkste orgelklassen breekt de Tweede Wereldoorlog uit.

Dertig jaar Orgelkunst

Tenslotte schreef Annelynn Ballieu een kort verslag bij de viering van dertig jaar Orgelkunst van 9 december 2007 in de abdij van Vlierbeek en staat ze nog even stil bij de belangrijkste headlines die door de diverse sprekers werden geformuleerd.

Actualia

Nummer 1 van 2008 sluit af met de gebruikelijke rubrieken als daar zijn: recensies van verschenen boeken, partituren en cd’s; een orgelconcertenagenda; talrijke berichten en een overzicht van internationale orgeltijdschriften.

Zoals steeds zijn de diverse artikels gelardeerd met heel wat historische en actuele foto’s en documenten.

[ingezonden bericht]